Utang
Mga bankero, fiscal, judge, professor, negosyante, politiko, asin iba pang professional sige an reklamo haros aro-aldaw, mina-post sa facebook na nagpaparadakul an utang kan presenteng gobyerno Pilipino bako na lang daang bilyones kundi trilyones pa.
Grabe na daa an utang ni Duterte sa ibang nasyones kan kinaban lalo na sa World Bank, International Monetary Fund, asin iba pang mga darakulang pan-kinabanon na banko na nagpapa-utang sa mga nasyones na nanganga-ipo arog kan Pilipinas.
Sa krisis ngonyan sa kinaban apuera kan pasistema sa negosyo haros an gabos nag-uutang arog kan Amerika, Tsina, mga nasyones sa Europa asin iba pa.
An kantyaw kan mga liberal, mga dilawan asin oposisyon garo baga ngonyan lang nagkaka-igwa nin utang an gobyerno Pilipino. Kadto pa iyan. Maski kaya habo man mag-utang pinipirit mag-utang. Arog kan bilyones na pondo sa 4Ps, arog kan iba pang paragastos kan gobyerno batay sa budget nasyonal an kadaklan kaiyan inutangan bako lang hali sa luwas kundi hali sa laog kan nasyon na pig-aapod na domestic debt.
Maski sa ordinaryong pagkabuhay ordinaryo sana an pag-utang kan mga negosyo, maski an mga darakulang negosyante arog ki Lucio Tan, pamilya Gocongwei, pamilya Villar asin Sy asin kadakul pang ibang mayaman nag-uurutang sa banko maski may interes ta parte yan kan sistema sa negosyo ta binabawe man sa pagpresyo kan mga produkto. Yaon dyan an ganansya asin pagtalubo kan ekonomiya asin pagbuhay kan mga tao.
Orog na an mga saradit na negosyo siring kan mga sari-sari store asin sidewalk vendor.
Kun igwa man lang nagpapa-utang di ma-utang maski na sa mga bombay na aro-aldaw an singil. May mga Pilipino man na mahelig magpa 5’6 o magpatubo nin utang bilang saindang negosyo o hanapbuhay.
An pagpa-utang negosyo kan banko ta an kwartang pigdedeposito kan ordinaryong tao pigpapa-utang ninda sa iba na may interes o tubo. Kun mayong para-utang mayong negosyo, mayong delihensya an mga banko. Nagigiromduman ko pati an saro kong kabisto sa Rinconada na narimatai si saiyang daga ta pina-utang siya kan duwa niyang amigo na manager nin banko na magtugduk nin sarong hotel. An kuartang pigpatugduk inutang sa banko. Huli ta mayo man nin marhay na negosyo duman, maluya pa kaidto an turismo, dai siya nakabayad sa tamang panahon kaya narimati an saiyang lote pati si hotel na saiyang ipinatugduk. Ngonyan nag-eestar na sya sa Naga ta mayo na siyang estaran duman.
Pero mas dakul an may-utang sa banko na marhay magbayad kaya mina-asenso an mga negosyo. Arog kaiyan an kamugtakan digdi sato sa Bikol sa Pilipinas asin sa enterong kinaban.
Nagigiromdoman ko pati idtong sakong padihon na si Andoy Pakoykoy (Rolando Sumayao Flores sa tunay na buhay), pinakasikat na komedyante sa radyo asin entablado kan dekada 60 asin 70 sa Naga asin Bikolandia.
An regular niyang trabaho dating janitor sa ABS-CBN asin messenger sa PT&T, naka-agom siya sa pamilya nin negosyanteng Tsino pero palibhasa para-inom asin para pingki sa supermarket nagkukulang-kulang an saiyang hanapbuhay.
“Bakong problema an pagbayad kan utang kundi an importante may nagpapa-utang” sabi ni Andoy sa saiyang mga barkada.
Totoo yan ta an importante may nagtitiwala na may magpa-utang.
An Pilipinas sa tahaw kan Covid 19 pandemic piglangkawan an marka kan Pilipinas sa mga para-utang. Pig-UPGRADE.
Sa Asya bako lang an marka an piglangkawan kundi an kantidad kan ma-uutang. Dakula an kaipuhanan na paragastos sa linya nin salud, pansuweldo sa mga tao, pambakal nin mga gamit sa edukasyon arog kan gadyet, asin panmantinir sa gobyerno lokal asin nasyonal.
An importante may nagtitiwala na magpa-utang ta aram na sinda mababayaran.
Arog kaiyan an magayon asin maogmang kamugtakan kan Pilipinas ngonyan.
An utang na dae kayang bayaran kuarta o material na bagay iyo an utang na boot sa magurang, sa nasyon na namundagan saka sa Dios na kaglalang.