An lenguaheng Pilipino bakong Tagalog/an Tagalog bakong Pilipino
Kun igwa nin labing 7mil na isla an Pilipinas o an Philippine archipelago, ginatos man o tibaad sobra sa sarong ribo an mga tataramon (dialects) an 110 milyones na mga Pilipino.
Kaya pano magka-irintindihan an milyones na Pilipino sa laog asin sa luwas kan nasyon kun arog kaiyan kadakul an satong tataramon.
An ibang Pilipino imbis na magtaram nin Tagalog o Filipino minataram nalang nin lingwaheng English arog kan mga Cebuano.
Kan mag-abot an mga Kastila mga poco mas uminos 500 na taon na an nakaka-agui, mayo pang Pilipinas kadto, an iba mga pagano, may mga Agta, may mga Aetas, may mga Muslim, asin an sabi sa estorya may mga Intsik nang nag-nenegosyo sa parteng Manila, Kabisayaan asin Mindanao.
An mga Ilokano, Ilokano na an taramon, an mga taga-Pampanga, Kapampangan, an mga taga-Pangasinan Pangalato, Tagalog sa parteng Manila asin kataraid na lugar arog kan Batangas, Cavite, Tayabas, Morong asin Laguna, Bikol man sa Naga asin mayoriya kan Kabikolan, Bisaya o Cebuano o Waray o Ilongo, sa Kabisayaan asin dikit na parte kan Mindanao.
An mga Muslim may sadiri man na tataramon. Maski naideklara na kan Espanya poon Batanes sagkod Zamboanga na igwa nang nasyon Pilipinas, mayo pa nin sarong lengwahe nasyonal o national language ta habo man kan mga Espanyol na burunyugon an mga natives o an pig-aapod nindang mga Indios. Tinituyo pa nganing dai magka-irintindihan asin mag-iriwal-iwal lugod an mga tao kaidto sa lambang rehiyon tanganing madaling kontrolon.
Si may mga mahiwas na daga asin may kaya iyo an nakapag-adal sa mga kolehiyo asin universidad sa Manila arog kan Universidad de Santo Tomas asin Letran asin sagkod sa Europa. Alagad si mga illustrados kadto nagtataram Espanyol pero dai naggagamit kan lengwahe kan mga pobre.
Maski ngani mayo na si mga Kastila asin naribayan na kan mga Amerikanong conquestadores pero an mga Pilipino dai man giraray burugkos asin mayo pang kumon na tataramon.
Nagka-igwa lang kitang lengwahe nasyonal kan adaptaron ni Presidente Manuel L. Quezon sa lindong kan saiyang Commonwealth Government an Pilipino bilang national language.
An Pilipino o an lengwaheng Pilipino bakong Tagalog ta iba man an Tagalog sa Bulacan, sa Tarlac, sa Nueva Ecija, iba man sa Cavite, iba man sa Batangas, iba man sa Quezon, iba man an Tagalog sa Manila pati an tono man iba-iba man pero iyan gabos pig-aapod na Tagalog.
Iba man an Tagalog kun nakasurat sa diyaryo, o pigbabareta sa radio asin telebisyon, iba man an pigtataram kan mga politiko sa ibabaw kan entablado.
An muyang sabihon kan Pilipino ni Presidente Quezon iyo an gabos na lengwahe asin dialects sa enterong nasyon, poon Bisaya asin Mindanao, magsoro-subli-an lang nin mga termino maguin sa Cebuano, Ilongo, Ilokano, Kapampangan, Ilokano o Bikol.
Pero an mayoriya man guiraray kan tataramon na Pilipino hali sa Tagalog huli ta an centro kan gobyerno nasyonal yaon sa Manila na napapalibutan nin mga provincia kan Katagalogan.
Kun kaya an Pilipino bako man Tagalog pero nagsusubli sa ibang lengwahe arog kan “manoy” asin “manay” sa Bikol, asin “pesteng yawa” sa Bisaya, an Bikol bako an pig-aapod na Standard Bikol kundi pati an mga termino asin tono sa Rinconada, sa Partido, sa 3rd District kan Albay, sa Tabaco, sa Bikol-speaking Sorsogon, sa belot na tataramon kan Catanduanes asin pati sa Cebuano kan mga taga-Masbate. An pigtataram kan gabos na Bikolano ano man na provincia o ano man na kultura dapat ikonsidirar na Bikolano. Sa pagcelebrar niyato kan Buwan ng Wikang Pambansa ngonyan na Agosto ( Agosto 19 an kaaldawan), dapat giromdomon niyato na bako lang ngonyan na bulan kita matararam nin Pilipino o Bikolano o arin man sa tataramon sa nasyon kundi dapat aro-aldaw.
Ta kun kita maontok pagtaram kan sadering tataramon, maasenso an ibang lengwahe asin malakop sa enterong kinaban asin sasaluhon kan masunod na henerasyon pero an saderi ta malilingawan, mapapara asin magagadan, mawawara an satong pagka-Pilipino, herak man kan masunod na henerasyon.
Sa mga eskwelahan magpoon elementarya sagkod kolehiyo bako lang gamiton kundi padangaton an Pilipino asin an lambang mother tongue bilang pagpadangat niyato sa satuyang nasyon.
Mayo nin masasabing pinakatamang gamit kan Pilipino o arin man na tataramon arog kan Bikol kundi an pinaka-importante ginagamit ini aro-aldaw, isinusurat, ipinag-oorgolyo asin pinapadangat maski na toom ta na an ibang lengwahe arog kan English, Aleman, Espanyol, Frances, asin maski pa Mandarin, Fokien o Inintsik o kinalingking.
Sa totoo lang mayo man talagang pinaka-eksperto sa tataramon na Bikolnon ta ini may mga pagbabago poon pa kan pag-abot ni Magellan sagkod ngonyan.
An sakuya lang na rekomendasyon magdangog sa aviso ni Joe Obias, ni Rufo Tuy, ni Vic Nierva o ni Ernesto Taguilid.
Bako lang ngonyan na Agosto kita magtaram nin sadering tataramon kundi poon Enero sagkod Disyembre sa laog nin 365 na aldaw.
Diyan masasabi na kita pobre o mayaman, may inadalan o mayo, na kita tunay na Pilipino asin nakatadom an satuyang gamot sa kairaroman kan dagang Pilipinas.
**** Kan ako sadit pa, an bulan na Agusto panahon nin tingating ta dai pa na aranihan. Medyo hard life o tios-tios pa an mga Pilipino lalo na an mga parauma. Nagigiromdoman ko an Agusto iyo man an pig-aapod na Arbor month o an panahon nin pagtaranoman nin kahoy maski sa mga eskwelahan na embwelto pati mga eskwela sa elementarya.
Alagad kadakol lugod kan kahoy kaidto maski sarong bulan sana an taranoman.
Ngonyan may El Verde na, may taon-taon pang tree-planting activity an KBP pero palnit man guiraray an kabukiran asin mayong kahoy na nakakapugol sa tubig uran tanganing dai magbaha sa kababan.
An sabi kan iba, an krisis na satong ina-aguihan asin an pandemyang nag-aagui sato tibaad an dahilan iyo an problema sa kapalibutan.
Sa padagos na pagdakul nin tao asin sa padagos na pagdakula kan satong konsumo garo nauubos na an rekursos kan tao asin kan kinaban sa kabukiran asin sa kadagatan.
An padagos na pagdakul nin tao asin pagdakula kan populasyon sa kinaban iyo an mayor na dahilan kaini. Ngonyan na bulan na Agusto komo bulan nin tingating, ano daw kun magtaga-horop-horop kita asin mag-atid-atid kan satong kamugtakan ta tibaad lamang an lambang saro sato makatabang pagresolvir kan problema.
Magtipid kita bako lang sa paggastos kundi pati sa pagpadakol kan bilang kan tao ta magabat nang marhay an populasyon pati an problema na pinapasan kan mundo.