“Babae, buklata an mata mo asin magbangon ka”

Iyan an titulo kan primero kong column sa Bikol na naipublikar sa Nueva Caceres forthnightly ( twice a month) na may singko mil na circulacion sa laog asin sa luwas kan UNC campus kan 1969.

Pagpuli ko sa Naga hali sa UP Los Baήos, an mga babaeng estudyantes sa Sta. Isabel, Ateneo de Naga, Naga College asin University of Nueva Caceres dae lamang nakiki-aram sa mga isyus na saindang inaatubang kaya nag-paaram ako sa sakuyang editor na si Emil Saavedra na masurat akong column sa Bikol para sa mga Kababaehan, estudyantes, faculty asin mga nasa administrasyon kan mga eskwelahan na panahon na na makiaram sinda sa mga isyus publiko.

Sa totoo lang, sa UP an mga Kababaehan kadto poro pa man pa cute apuera ki Meriam Defensor, Loida Nicolas, Violeta Calvo, Liwayway Vinzons asin nagkakapera pang iba. Digdi sa Naga an mga aktibo lang kadto iyo sa Francia Reyna, Delia Esguera, Cecilia Montenegro, Mercy Icatlo, Raquel Punzalan, Sylvia Aballa, Purita Zantua, Daca Gomez, Eden De Lara, Eden Abad, Esperanza Terbio, Chat Basmayor, Lydia Canning, Luz Equipado, Cynthia Peήaloza, Mila

Aurora Vivar, Grace delos Santos, Kapitana Raquel General. Kun igwa man na aktibo kadtong mga babae nagtatarago-tagao pa.

An kadaklan na kalalakehan na nagbabale sa mga martsa asin demonstrasyon kadto kontra sa eskwelahan asin sa gobyerno iyo sa Eddie Imperial, George Dumaguin, Nardito Gonowon, Jose Camano, Victor Magdaraog, Mario Ochoa, Rudy Soltes, Antonio Montenegro, Vic Ronan, Felix Abad, Butch Fabul, Ramon Gomez, Pedrito Servano, Alex Abad, Roger Tormes, Fenimore Madrid, Efren Salceda, Monlee, Melvin Arquillo, Florante Saltarin asin kadakol pang ibang lalaki na nalingaw ko na kan mga pangaran.

Sabi ko kadto panahon nang purukawan an mga Kababaehan na mag-partisipar sa movemiento pasiring sa pagsasangli kan sistema asin daan na pagtubod. Apuera sa pagkontra sa gobyerno kadto antes pang i-declare an martial law iyo an paglaban sa pagparalangkaw kan matrikula orog na sa kolehiyo, an padagos na pagtukdo nin espanyol bilang subject sa college, an pagkontra sa ROTC asin an pagkontra sa giyera duman sa Vietnam na apektado an katuninongan kan kinaban.

Ngonyan pakalihis nin sobra nang 50ng taon mas maboses na an kababaehan kesa sa mga lalake mala ta duwa nang babae an naka-presidente kan nasyon, dakul nang senadores asin kongresistas, mga gobernador asin mga alkalde nin municipyo.

Bako nang masusupgon an kababaehan, palaban na sa salang sistema asin palakaw. Mala ta pig-cecelebrar na taon-taon an Aldaw nin Kababaehan asin bulan nin Kababaehan na iyo an Marso.

Kulibat ko palan saro lang na mayor na isyu an nalingawan kan Pilipinas na iyo an isyu kan “Comfort Women” na pigparagaramit kan mga Hapones asin Koreano na yaon digdi kan giyera mundial numero dos.

Ipapadagos pa an laban bako lang sa paghagad kan kooperasyon kan gobyerno kan Hapon kundi kan gabos na nasyones kan kinaban orog na sa isyu kan Human Rights ta an mga Pilipina mga tao pa man baga na dapat matawan nin hustisya asin kabayaran maski nag-areglo na an Amerika, Hapon asin Pilipinas.

Ini an panahon na magtabang man an mga Kalalakihan sa problemang ini kan estorya kan nasyon durante kan nakalipas na giyera mundial.