Pagtios asin kalipungawan

Segun sa mga pag-aadal asin paghapot-hapot duman sa Amerika asin digdi sa Pilipinas, 17 porsento kan mga Amerikanong pigsurvey an panu-pano nin kalipungawan mantang digdi sato sa Pilipinas labing kabanga o 54 porsyento kan labing 100 milyones na mga Pilipino na nagtutubod na sinda pobre asin tios na marhay.

Huna ko baga duman sa Amerika ta industriyalisado, yaon an gabos mayo nin kalipungawan.

Sa sarong artikulo na sinurat sa New York Times sabi ni Michelle Goldberg an pandemya kan Corona virus 19 duman sa Estados Unidos na pipiritan an mga tao na magsulot nin maskara, faceshiled, dai magpara durukutan, bawal an mga pagtitiripon arog kan parties, pati pag-eskwela asin trabaho online, kaya nawara an pakipag-sosyal kan mga tao asin iba pang kaurogmahan.

Kadaklan daa lalo na an mga kababaehan nagraralaom na lang sa kwarto kaiba an saindang mga gadgets asin naadik sa social media magka-igwa lang nin kaulay o contact sa luwas kan saindang harong, sa mga amigos asin amigas, sa ibang ciudad o estado alagad iyan palan kulang pa para sainda ta bako man normal an kamurugtakan.

An kalipungawan na iyan nin milyones na Amerikano nakakapahadit man sa mga nanunungdan sa gobyerno asin sa mga namamahala nin salud nin tao ta tibaad maapektaran an saindang pag-iisip asin mentalidad o tibaad dakul an magkakarapay.

Iyan an bunga kan pandemya sa saro sanang nasyon arog kan Amerika dai ta pa aram kun pira pero segurado igwa man sa Europa, sa Englatera, sa Rusya, sa Italya, sa Tsina, sa Aprika, sa Saudi Arabia, sa India, sa Indonesia, sa South Amerika asin iba pa ta an Corona virus warak sa enterong kinaban.

An arog kaiyan na problema nin mga namamanwaan nagtatao naman nin problema sa mga nanunungdan na mga Pilipino ta kadakul an nagkakaralaom, nagkawararan nin trabaho asin garo pirming haradit an mga tao sa Kamaynilaan maski sa mga provincias.

Sa ibong na lado digdi sa Piipinas milyones man an nag-aagrangay huli sa pagtios, mayong trabaho, kulang pagkakan, sa manlaen-laen na rona.

Sa Amerika kalipungawan saro man yan na porma nin pagtios bako nin huli ta kulang sa kayamanan o trabaho o pagkakan kundi kulang sa pakiki-paghalubilo sa kapwa tao ta iyo man talaga an tunay na kaogmahan nyato.

Hinahaluan na pati nin politika an siring na problema duman sa Amerika ta maski 17 porsyento sana an apektado pero pigsasabi na haros iyo yan an kakampi ni dating Presidente Donald Trumph. An kadaklan daa na dai naproproblema sa social distancing asin iba pang health protocols dara kan pandemic normal an buhay asin maogma ta kadaklan daa mga parasunod ni Presidente Joe Biden.

Digdi man sato sa Pilipinas dakulang isyu political an pagtios. An pagkagutom sa tahaw nin pandemya ngonyan, an kawaran nin trabaho, mayong tultol na estaran,an mga aki dai nakaka-eskwela ta nawaran nin trabaho an mga magurang asin an kawaran nin oportunidad na mag-sine, mag-inom nin arak sa mga bars, magkakan sa mga restaurant, asin mag-shopping sa mga malls.

An masimpil ta an pagtingag mo mga haralangkaw condominiums asin darakulang edificios asin mga mansions mantang ika asin an saimong pamilya naka-estar sa mga barong-barong na nagtuturo kun nag-uuran asin piriot kun nagtuturorog an mga miyembros kan pamilya.

Totoong sa banwaan nin Sipocot dai pa lang nahahaloy may nadiskubre an social media nin sarong aking babae na dai nag-gigirong, dai nagluluwas sa harong, mantang binabayaan sya kan saiyang ama na nagtatapas o nakiki-gabi sa hararayong kaumahan. Solo syang pirmi dai nag-eeskwela ta nagadan pa lang an saiyang ina. Mahigos man kuta an saiyang ama ta kadakul nagsusugo nin trabaho pero dai man pigbabayaran nin tultol, nagkokopras asin nag-gigibong oring sa kadlagan pero dai binabayaran nin tultol, hababaon man an presyo kan produkto. Kaya lang an harong garaba. An aki na habong mag-eskwela ta pigsusurugutan kan mga kaklase balukagon an takyag asin makanos-kanos an lalawgon. Pigtutundog na lang nin pagkakan kan mga partidaryos. Marhay ngani ta an taga-social media na nagbisita sa mag-ama nagtaao sainda nin kawatan , telebisyon, asin kwartang paragastos sa harong sa pagkakan asin pag-pa-eskwela. May kasabay pang kampanya na tarabangan man an nagtitios na pamilya asin asikasuhon man an saindang aro-aldaw na panganga-ipo. Pero an kasong ini sa Sipocot dikitan man sanang partte kan pigsasabing 54 porsyentong kinapobrehan sa bilog na nasyon.

Apinas sana asin pambihira ini huli ta an amamaluy- maluya an pag-iisip kaya inaabuso man kan mga kapwa.

Ngonyan maogmahon na an mag-ama sa banwaan nin Sipocot.

Maski konsidirado na an Pilipinas agricultural, third world asin bakong mayaman na nasyon arog kan Amerika, Hapon, asin Tsina pero kun makalag-kalag kita digdi sa Pilipinas maguin sa mga ciudad o mga banwaan garo marhay man an kamugtakan kan mga tao ta pirming nakahuyom, naka-ngirit, asin naghaharak-hatak pa ngani sa tahaw nin pagtios.

An mga Pilipino bakong mapungawon.

Ano man kaya daw ta pigpapara publikar pa sa mga diyaryo asin radyo, TV asin social media an pinaka-mayayaman sa sarong nasyon, an pinaka-mamayaman sa enterong kinaban apesar na pirang ribo man lang sinda kun kukwentahon alkontra sa bilyones na mga kinapobrehan sa enterong kinaban?

Ano ta an pigtitingag ta lang an pamilya Villar, Sy family, Gocongwei, Tan, Razon, Ayala, etcetera? Apesar sa lindong kan demokrasya mas dakol kitang kinapobrehan asin kasaraditan an mas dakol na pwersa o kusog.

Ano man baya an lalanatan sa nakakasobra an kwarta asin pagsasaderi na kun iisipon pag-ika nagtalikod sa kinaban gabos na iyan saimong babayaan?

Anong maraot kun ika pobre o nagtitios bastang ika mahigos, asin dai ka man kinakapos. Hugak man sana an kausa nin pagtios, saka pagka-uri asin pagka-ara asin an paguiguin arangguton sa buhay?

An Pilipino na an kublet bako man tutong pero maitom, bako man hilaw kundi tama sana, may rinibong isla sa kapalibutan, mayaman sa pananom, mayaman an kadagaan, mayo pang gayong polusyon dai dapat mag-isip na kita pobre asin nagtitios.

Mantang an ibang nasyon arog kan Hapon, Israel asin Belgium na abang yayaman pero hadit sinda ta nagdidikit na saindang populasyon. Pero an Pilipino barubanggui nagdudugang naglalakop pa garo virus sa enterong kinaban.

Dyan hadit si Bill Gates, Melinda Gates, Mark Zuckerberg asin George Soros.