Rebyu: An Katutuuhan ni Ernie Verdadero

By Doods M. Santos

Dai nagin madali an pagrebyu kan librong Ini an Totoo ni Ernie Verdadero. Nakamati kaya ako nin “cognitive dissonance” sa ibang sinurat nya manungod sa pulitika, arog kan dinastiya asin trapo vis-à-vis si ibang sinuportahan nyang pulitiko. 

Sa bagay, an pigtutubudan na “totoo,” depende sa kinaban kan sarong tawo susog sa saiyang background, edukasyon, asin mga ekspiryensya. Sa pulitika, representante an mga nakasurat digdi sa klase nin pag-iisip na dominante sa kinaban kan parasurat, mas marhay man sa iba, kundi tipikal kan sarong klase nin pulitika na para sako, kaipuhan nin mas dakulang perspektiba. 

An background ni Ernie na taga-Milaor, nag-adal sa Ateneo de Naga asin UP Los Baños, nagin aktibista sa UNC,  brodkaster, kolumnista, asin lokal na pulitiko, an nagporma sa katutuuhan nya na mababasa sa librong ini. Nag-agi sya sa realpolitik kan tradisyonal na pulitika, arog kan “sumpay an tubo”; iyo ‘yan an katutuuhan nya. Mangangaipo nin mas halawig na espasyo asin panahon tanganing magbiklad nin mga datos na susugan nganing matukar an mga pagkakaiba sa mga pagtubod mi. 

Mas nagin madali para sakô na basahon an mga mas personal na artikulo ni Ernie sa huring mga seksyon: an importansya kan tataramon na Bikol, an rasismo sa Estados Unidos, mga repleksyon manungod sa pandemya, asin an pag-umaw nya sa mga lokal na personalidad asin grupo, arog kan Sarong Banggi.

Tig-istorya nya si utang na buót kan mga taga-Ateneo de Naga ki Fr. James O’Brien na nagpadangat sa tataramon na Bikol, na dakulang tabang tanganing padagos na gamiton an lenggwahe  sa rehiyon. Tigtukar nya man an importansya kan lokal na tataramon asin an pirang isyu sa MTB-MLE.

Para saiya, mas marhay na mag-istar asin magtrabaho sa sadiring nasyon kisa sa Estados Unidos kun sain lakop an rasismo, kaya kaipuhan na magburunyog an mga Pilipino asin Asyano tanganing labanan ini.

Uyon man ako sa mga repleksyon nya manungod sa pandemya—na lingaw kitang maghiling sa salming, na “tibaad hali sato man nagpuon an virus huli kan satuyang ugali, sobrang pagigin  materyoso, maisip, maimot, asin mapang-api sa kapwa.” Arog saiya, nahiling ko man an pagigin pasaway kan mga Pilipino na dai nagsusunod sa health protocols. Tama man an pag-ingganyar nya sa mga tawo na magpabakuna. 

Nagustuhan ko an istorya nya nin pagbuhay solo bilang senior; panô ini nin optimismo asin kakusugan nin buót dawa solo-solo asin igwang problemang pansalud. Marhay man an katuyuhan nyang magin kapakipakinabang ta nakakatabang pa giraray sa kapwa sa paghiras nin mga ekspiryensya asin pagkanuod nin mga bagong bagay. 

Sa paagi nin saiyang pagsurat, dai bastang malilingawan kan masunod na henerasyon an historya kan radyo asin peryodiko sa Camarines Sur, asin an mga kontribusyon kan mga brodkaster arog ki Emil Saavedra asin David Dollano. Datos ini para sa sarong disertasyon o libro manungod sa saysay kan radyo sa Bikol. Si Dollano daa, an “orag… imbis na iwalon o tiraduron o talayupon inamigo nya lugod si Goliath, an saiyang bossing kadto sa radyo.” Risa digdi an pilosopiya ni Ernie sa mga dakulang tawo asin bakong kasurog sa pulitika. Kaya garo pigtabangan man sya sa pagpublikar kan librong ini kan mga tawong iba saiya an pulitika.

Basaha tabi an katutuuhan ni Ernie Verdadero sa libro nyang Ini an Totoo. Makakua kamo nin ritrato kan sarong panahon sa historya kan Camarines Sur asin magigirumduman an mga nagtabang sa adbokasiya para sa tataramon na Bikol. Mas importante, maaadalan nindo kun pàno asin tano mag-isip an sarong paramasid sa sosyudad na mapupurutan nin mga leksyon para mas mapakarhay an presenteng kamugtakan ta.