Tig-init, Tig-uran

Tama palan an sabi kan PAGASA na mayo man talagang summer sa Pilipinas.

Bako man kaya kitang America o Europa na may apat na seasons--- winter, summer, spring asin autumn. Sa Pilipinas duwa sana daa, tig-init o dry season asin tig-uran o wet season.

Kan mga panahon kan ako aki pa may pig-aapod na summer vacation, pag-ultanan kan graduation pag bulan na Marso asin burukasan nin klase pagbulan na Hunyo. Pero dae kamo matubod pati sa ibang nasyones arog kan America asin Canada an summer napoon kun bulan na Hulyo.

Ngonyan iyan an tunay na kamugtakan ta huli sa pig-aapod na climate change sa kinaban pati Pilipinas dahil kan pabago-bago an kamugtakan kan panahon asin klima.

May kasabihan baga na nag-uuran, nag-sasaldang nagkakasal nin magurang.

Si eskedyul kan ereskwelahan na na- apektaran dahil kan covid 19 pandemic. Ngonyan igwang may gustong ibalik sa dati poon bulan na Hunyo sagkod bulan na Abril o poon Agosto sagkod Hulyo pero dae makadesisyon an DepEd dahil sa man iba-ibang tono asin inagrangay kan mga magurang sa manlaen-laen na parte kan nasyon.

An segurado igwa talagang climate change o pagbarubago kan klima asin panahon.

An sarahotan baga iyo an guiniguibong lagduan na pagputol nin kakahuyan sa bilog na kinaban, an pagbuga nin abo/aso hale sa mga heganteng pabrika asin industriya sa mga asensadong nasyones sa parteng sulnupan pati an pagpatos nin ka-plastikan kan mga kadagatan asin kasalugan, kadanawan asin kadagaan sa bilog na kinaban. Kaya kun mainit mainiton na marhay, kun malipot malipoton na marhay. An mga bagyo makukusog nakakagadan nin rinibong tao, an baha maski saen pati an sobrang init nakakagadan man.

Naguiguiromdoman ko dae pa na 50anyos an nakaka-agui an Mindanao dae pigbabaha asin dae pig-aaguihan bagyo, o kun igwa man pambihira saka maluya.

Digdi sa Bikol kun magbaha kaidto orog na sa samuyang banwaan na Milaor 8ng beses sa sarong taon, hararom pati asin haloy. Kaya ngani pig-apod na Milaor na hali sa tataramon na Maylaud na an boot sabihon na kun baha an banwaan garo nasa tahaw kan lawud o mahiwas na kadagatan. Ngonyan bihira na an baha hababawon pa.

Kun may baha an transportasyon haling Milaor pasiring Naga sa paagui nin baroto abot sa sitio Pagdaicon antes mag-abot sa dakulang tulay.

An Bikol kadto pig-aapod na typhoon belt ta perming pig-aaguihan nin manlaen-laen na bagyo sa laog nin sarong taon, apektado an mga kataraid na provincia kan Catanduanes, Albay, Sorsogon, Masbate, Camarines Sur asin Camarines Norte.

Ngonyan na mga panahon bako nang darato an bagyo sa parteng ini, an aguihan kan makukusog na bagyo iyo na baga an Visaya, Mindanao asin norteng parte kan Pilipinas.

May sarong Bikolanong negosyante na taga-Naga an nag-negosyo sa Mindanao ta duman bihira an bagyo asin baha kan dekada 60-70. Nag-asenso duman asin yuminaman ta an mga billboards na saiyang ipinatugduk dae nagagaba nin makukusog na duros ta mayong bagyo.

Pakalihis nin duwang dekada kan magpoon nang magka-lugui-lugui an saiyang negosyo dahil sa bagyo nagpuli na siya sa Bikol. Dae na nungka siya nagbalik sa Mindanao.

Guiromdum nindo an MVM Promotions ni Mr. Vic Machado?.

Ngonyan an kamugtakan kan suplay nin tubig sa kinaban pati suplay nin kakanon arog kan sira asin bagas asin an pabarubagong klima iyo an darakulang isyu na pig-oorolayan kan mga lideres kan man iba-ibang nasyon.

Pati an suplay nin kuryente asin enerhiya naghimpis huli sa init asin harasahas na dara kan pig-aapod na El Niήo phenomenon na sasapoon niyato ngonyan na panahon. Grabe an kunsumo nin kuryente dahil kan mga airconditioners tanganing maampat an sobrang init kan panahon.

Saro seguro sa mayor na kawsa kan problemang ini iyo an nagpaparadakul na tao asin an nagpaparadakulang populasyon sa bilog na mundo. Saro pa an sobrang pagka-sablok sa kayamanan kan mga darakulaon asin poderosong nasyones ta an gabos para sainda na sana mayo nang tinatada sa iba.

Halimbawa an Pilipinas na may labing 7mil na islas na napapalibutan nin tubig dagat asin hararom na pighahalean nin tubig na inomon poon Luzon, Visayas asin Mindanao naoobusan nin tubig na inomon, panlaba, pang-karigos asin panhugas nin awto lalo na sa mga darakulang ciudades arog kan Metro Manila, Cebu asin Davao. Panahon na garo tanganing an mga Pilipino magdarakula o magsaradit, poderoso o bako, mayaman o pobre na magka-burugkos tanganing magtarabang ta an klima, kamugtakan kan panahon pati na tubig na inomon maguin bastante bako lang ngonyan asin sa maabot na panahon para sa masunod na henerasyon.

An magayon lang sa pagbabago ta kan panahon an PAGASA dae pigtutubod an anuncio dapit sa nag-dadangadang na bagyo asin uranon ta an mga announcers kadto minatingag sana sa langit na kun mayong manganuron an sasabihon marahay-rahay an kamugtakan kan panahon alagad kun madagom an sasabihon mauran sa maghapon.

Salamat sa Diyos ta an mga weather forecasts kan PAGASA swak na swak na kun dae man harani sa katotohanan.