SA RANGAS RIVER MINI HYDRO POWER PROJECT: Planta harayo sa Mt. Isarog

Mamumugtak sa luwas kan Mt. Isarog Natural Park (MINP) an power house kan Rangas River Mini Hydro Power Project na igwang distansya nin hasta dos kilometros sa protected area alagad an gagamiton iyo an nagbubulos na tubig sa bukid na bubugtakan nin weir o ulang nganing maglaog sa dakulang tubo na maderetso sa turbina nganing mag-ikot ini asin maproducer nin 1.5 megawatts na corriente na ipapabakal sa baratong presyo sa Camarines Sur IV Electric Cooperative (Casureco IV). ‘’Bako ining destructive sa Mt. Isarog mientras na an icoconstruhir na power house nasa puro kan bukid na may rayo nin hasta sa dos kilometros na binakal sa pribadong maysadiri nin mga lote na may hiwas nin 1.2 hektarya na may mga tax declaration’’. Ini an mga paliwanag sa Bicol Mail ni Jose Ilagan, presidente kan Clean and Green Energy Solutions Inc. na maconstruhir kan mini hydro sa Brgy. San Pedro, Goa, Camarines Sur na gagastosan nin P200 milyon. An junta directiva kan Metropolitan Naga Water District (MNWD) asin iba pang sektores nagpaluwas kan saindang position paper na nacocontra sa mini hydro sa dahilan na madedestroso an bukid mantang an proyecto yaon sa laog kan protected area asin prohibido ini base sa Republic Act 7586 na mas midmid sa National Integrated Protected Areas System (NIPAS) of 1992. SA NIPAS LAW Sa isyu na prohibido sa NIPAS law alagad an katuyohan kaini iyo an development project, yaon an Department of Environment and Natural Resources, Protected Area Management Bureau (PAMB), dai ulangon an ano man na progreso sa sarong lugar alagad i-regulate iyan base sa mga reglamento, kun igwa man na negativong lado resolveran asin ipaliwanag an proyecto na dakul an mga inagihan na proceso sa DENR asin PAMB na naghahanap nin medyos kun pano siyang tama sa mga reglamento asin madagos an dakulang proyecto asin malinaw na mayong pagbalga sa RA 7586 mantang harayo an ibubugtak na power house sa Mt. isarog, sabi pa ni Ilagan. Igwa na sindang Environmental Compliance Certificate (ECC) na pig-isyu kan DENR na limang taon na an nakakaagi alagad nagpaso na asin liwat sindang nagpoproceso kan papeles sa agencia nganing makakuang bagong ECC. Kaparejo man kan Bicol Mini Hydro sa Brgy. Panicuason, Ciudad nin Naga an proyecto sa Goa, CamSur na base sa saindang feasibility study pueding maglawig an buhay kaini sagcod sa cincuenta años. Sinabi pa ni Ilagan na an saindang compaña igwa nang kabatiran sa sinambit na proyecto mala ngani igwa na sinda duwang mini hydro sa Mindoro na nagpoproducer nin 2 asin 3 megawatts asin matatapos na an kaparejong proyecto sa saro pang lugar sa Mindoro na maproducer nin sampulong megawatts. RENEWABLE ENERGY PROGRAMA KAN GOBIERNO An renewable energy saro sa mga programa kan gobierno sa pag-engkaminar sa pribadong sektor nganing dai na maka-contribuir pa nin problema sa global warming mientras na dai ini makakaraot sa kapalibotan. An watershed sa laog kan Bukid Isarog garo man sana sarong plang-gana na pag-naguuran iyo an nagsasalod kan tubig uran asin si canal pababa na iyo an Rangas river kaya dagos-dagos na may tubig. Kun panahon na dai aro-aldaw an pag-uran alagad dagos-dagos an salog, igwang mga kahoy sa watershed na iyo an nagpupugol kan tubig. Digdi maheheling na an mini hydro mahalaga huli ta dai nahahalian tubig, yaon an kagayonan kan kahoy sa watershed. Huli kaini, kamawotan kan Clean and Green Solutions Inc. na dagdagan an reforestation nganing macierto na dagos-dagos an tubig, sabi pa. CORRIENTE GIKAN SA MINI HYDRO PERMANENTE AN PRESYO Igwa na sindang kasundoan sa Casureco IV na iyo an mabakal kan mapoproducer na enerhia sa mas baratong presyo na nagcacantidad nin P5.89 alagad ano man na presyo kaipuhan pang rikisahon kan Energy Regulatory Commission (ERC). Sinabi pa kan compaña na mas estable an presyo kan corriente kun gikan sa mini-hydro huli ta dai nag-dedefende sa mga imported fuel, diesel asin oring na an afecto kaini nagkakaigwang mga paglangkaw kan presyo nin corriente. Saindang pighalimbawa an Hanopol Hydro sa provincia nin Bohol puon pa kan 1992 padagos na estable an saindang pagpabakal nin corriente sa presyong P2.10 mientras na si ibang compaña na nag-uusar nin imported fuel nag-aabot sa P4.50 hasta P4.80. An dahilan kaini, an tubig gikan sa bukid dai ninda binabakal na iyo man an iimplementar kan compana an permanenteng tarifa sa Partido area. Dinagdag pa kan compaña na sa isyu sa mapuputol nindang 77 mga kahoy, pighahanapan nindang paagi na mabawasan ini alagad an karibay kaini iyo an sangatos na puon nin kahoy na saindang itatanum. Saindang pigcierto na mayong mangyayaring pagraot sa kapalibotan mientras na kaipuhan ngani ninda an watershed sa multi million pesos na proyecto. BENEPISYO SA COMUNIDAD On por cientong special tax kan saindang ingreso; Pagpakarhay kan access road sa ibaba kan Bukid Isarog; magkakaigwa nin lokal na empleayo sa mga taga Goa, CamSur sa icoconstruir na planta sagcod sa operasyon kaini; mga livelihood sa indigenous communities sa saindang programa sa watershed preservation, mabugtak nin brgy. multi purpose hall asin iba pang programa pang kabuhayan; mahuros an singil sa tarifa sa corriente asin makakasuplay tolos nin corriente sa panahon nin mga calamidad. (DPA)