EDITORIAL: Mag-Birikol daw kita

Habo ta man o gusto, an tataramon na Bikolnon iyo an saro sa poco mas o menos sampulong mayor na lenguahe sa Pilipinas na reconocido maski kan Departamento de Edukasyon.

Problema lang ta mantang nagdadakol an populasyon sa rona kan Bikol nagdidikit man logod an nag-uusar kan mother tongue o sadiring tataramon.

An rason iyo man sana an edukasyon na pigtotokdo sa eskwelahan, (English an medium of instruction) nadadangog sa radyo asin telebisyon asin nababasa sa mga dyaryo asin magasin pati na sa social media.

Saro pa iyo an colonyalisasyon o an pagsakop sato nin ginatos na taon kan mga Espanyol asin mga Amerikano na nawaraan kita logod nin pagtubod sa satuyang tataramon, kultura asin estorya.

An Espanyol kan mga Kastila iyo kuta na an saro sa pinakamagayon na lenguahe sa kinaban pero dai man pigtokdo sa mga Indio asin kinapobrehan ta habo kan mga mananakop na makanood an mga nasasakopan.

Kan mapalayas an mga Kastila digdi sa Pilipinas asin kita naguin independiente tinukduan man kuta kita nin English kan mga Amerikano alagad ginibo kitang “little brown Americans”. Pinoy an hitsura pero dahil sa tataramon na English an satong pangaturogan, an laog kan satong kokoti asin an satong kalag mismo pan Amerikano na. Mayo na kitang sadiring national identity o pagka Pilipino.

Kaya pati pagtaram kan sadiring lenguahe liningawan ta, nasusupog kita na magtaram kan Tagalog, Pilipino, Cebuano, Kapampangan, Pangalato, Ilokano,Ilongo,Waray o Bikolano.

Pirit kitang magtaram o magsurat nin English maski taraplis. Lalo na kun burat. Maski an katabang pirit na pigtutukduan an saindang ataman na mga aki maski sarala an saindang pronunciation asin grammar. Igwa nganing bisto akong taga Buhi na parasurat na nag-aablada na an saiyang isip English pa.

Problemado ngonyan an mga mapatokdo, mga magurang, mga aki sa pag-adal kan mother toungue orog nang gayo ta sa Bikol sana iba man an standard Bikol sa Naga, sa mga dialects kan Rinconada, Camarines Norte, Albay, Catanduanes, asin Masbate.

Pero dai kamo matubod na an mga Bibliyang Bikol asin Misal kan simbahang Katoliko gamit an lenguaheng Bikolnon (standard Bikol sa Naga) na naiintindihan sa enterong Kabikolan.

Kaya mayong maraot na tatao kita na magtaram o magsurat nin English, Tagalog o iba pa basta dai ta paglingawan an lenguaheng Bikolnon.

Dapat sa harong, tinampo, sa eskwelahan magtaram kan mother tongue. Isurat ini sa mga bareta, sa facebook, sa main stream media, lalo na sa mga diyaryo lokal. Tukduan an mga dayuhan na makanood kan satuyang mother tongue. egv