Agrikultura

Kan dekada 60 labing 50 anyos na an nakaka-agui an problema daa kadto sabi kan mga eksperto, “The Farmers says No”, an boot sabihon an mga paraoma, paratanom, an mga taong nabubuhay sa daga pati pag-ataman hayop nagagamit lang kan mga tradisyonal na paagui sa paghanap buhay.

Alagad kan panahon na idto na dikit pa an populasyon sa nasyon, dakol pa an sira sa dagat, sa danao, sa mga salog asin solong asin mga sirong kan harong (sa sirong ngani kan mga school buidings kan Ateneo na priming may tubig dakol pa an mga talusog saka puyo. Sa kale sa kalabaan kan Ateneo Avenue may nadakop pang sira). Apuera kan karpa, buyod, kalampay asin bakla sa Bikol River (poon Bato abot Libmanan pati sa Naga River igwa pa nin turubog sa mga oma).

Sa danao kan Buhi asin Bato bastante an tabyos o sinarapan, mayo pa kaidtong tilapia na binubutasan sa duwang danao kan Rinconada.

An abo, kasag asin iba pang pambihirang sira kadakol-dakol asin barato sa San Miguel Bay.

Lalo na sa Lagonoy Gulf asin Ragay Gulf sa palibot kan Kabikolan sobra y basta an mga sira sa dagat, barato pa asin naipapabakal bako lang sa Naga o sa Iriga kundi sa ibang parte kan Bikol sagkod Manila asin iba pang lugar.

An bukid pano pa nin kakahuyan, sa mga baryo asin mga banwaan asin iba pang parte kan ciudad mayaman kita sa gulay, prutas,burak asin iba pang pananom.

Magaya-gaya pa an buhay kadto. Barato an mga barakalon maski an tuition sa eskwelahan, engrande an pista maski an karasalan may segunda dia pa. An tao maski pobre dai nagtitios, dai nagugutom basta mahigos sana sa pagtrabaho sa oma. May sideline pang pagkarpentero/pagpanday. An mga aki kan mga paraoma na mahilig mag-oma na eskwela sa Camarines Sur Agricultural School sa Pili na pig-aapod na “Agrikultura”. Pero menos sinda kan mga nag-eeskwela sa mga pribadong eskwelahan sa Naga, Iriga asin Legaspi. An mga babae dai pig-eerelusyonan, an mga lalaki dai nakakaporma sa mga babae ta aki daa sindang paraoma, matagas an lawas asin mabalik giraray sa pagka paraoma.

Sabi kadtong pading Amerikano na si James O’Brian S.J. sa mga eskwela niya sa socio-economics sa Ateneo High School kan 1964 “mag-ereskwela kamo sa U.P. Los Banos, magkua nin kursong agrikultura, mag-adal kan modernong paagui nin pag-oma asin pagtanom, pero na mag buruelta sa Bikol asin padakulon an ani kan gabos na pananom.

Ang sabi ni Father O’Brian, an padi na nagtukdo sa mga Atenista na padangaton an tataramon na Bikol; “Agriculture is the Pillar of the Economy” ( an agrikultura an harigui kan ekonomiya). Dakol an mga nag-ereskwela sa U.P. Los Banos tangarig mag-aradal nin Agriculture asin Forestry,may mga nagtapos, may nagsarakat sa bukid, may nagtrabaho sa mga opisina nin white collar jobs, may manager nin mga banko, pero pambihira an nagbalik sa oma.

An tugon kadto ni Fr. O’Brian “Bikolandia di ko babayaan”. Problema, kadaklan nawalat sa U.P. Los Banos bilang mga paratukdo, an iba nagtrabaho sa IRRI, may nagpa Maranila, nagpa Mindanao, may nag abroad pero nagkarilingaw na magbalik sa sadiring probinsiya.

Kan buksan an International Rice Reseach Institute (IRRI) kan 1968 ni Presidente Lyndon Johnson kan Amerika nagbago na an lalawgon kan agrikultura sa Pilipinas.

Sa lindog kan modernong agrikultura pig-introducir an mga pansumpit na pesticide asin fertilizer, miracle rice arog kan IR8 asin iba pa.

And the Farmers said YES, biglang nawara si talusog, si turubog asin pigkakakan na talapang ta nagkahirilo kan mga pataba asin sumpit. Si mga Vietnamese, Thailander, Pakistani na nag-aradal sa Los Banos nagbaralik sa oma asin napa-asenso an saindang agrikultura asin ekonomiya. Nag-abot sa punto sagkod ngonyan an satong paroy asin bagas kulang na asin an mayoriya pigbabakal na lugod sa ibang nasyon.

An mga aki pati habo nang magturungtong sa laboy, pagnaglaog sa eskwelahan maski high school pa sana goodbye oma. An mga kadagaan pa na dapat tanoman pigpapabarakal na sa mga negosyante asin piggigibong subdivision o commercial center.

Ngonyan an sabi kan bagong Sekretaryo kan Agrikultura na si William Dar: The Agriculture is the weakest Link of the Philippine Economy”.

Maluya an Agrikultura, mayo pang Industriya. Puro sana shopping malls. Pano na kita? ***** Mag-antabay sa programang “INI AN TOTOO” kada Sabadong alas 9:30 nin aga (oras sa Pilipinas) sa OK Bangon FM, 97.5 KHZ/PBN TV 5, Caceres cable,Sky cable asin facebook live streaming worldwide. Program hosts: Ervin Borja and Ernie Verdadero.

May mga espesyal na bisita.

Diyos mabalos.

For comments/ reactions, please contact Cp nos. 09296281848/09613638409 or verdaderernesto@yahoo.com/fb: Ernie Verdadero

Website: www.bicolmail.net