Isyu Nin Pag-Basa

Siring kan Coronavirus, African Swine Flu, pag-tuga kan bulkan Taal, mga linog sa Mindanao asin iba pang kalamidad bako lang sa Pilipinas kundi sa ibang parte kan kinaban, an isyu kan maluyang pagbasa kan mga estudyante sa Bikol saro man na kalamidad na an nakaka-paruro iyo an pagdutdot kan media na nakakaalarma sa publiko.

Tano ta sa Bikol na gayo sinabi sa bareta kan Philippine Daily Inquirer na 70mil na mga eskwelang Bikolano an maluyang magbasa o dai tataong magbasa.

Enot, tano ta bakong 80mil, bakong 50mil kundi 70mil na gayo? Ano an batayan?

Sa ibang rona sobra sa 70mil o kulang sa 70mil o gabos marhay magbasa?

Tano ta binabasol tulos an mga paratukdo, an mga magurang, an gadgets, asin an kawaran interes na magbasa kan mga Bikolanong kaakian .

An Bikol saro sa bistado na mayong hilig magbasa maski nin peryodiko, libro asin ibang babasahon.

Mayo ngani kita nin aldawan na diyaryo local. Igwa man kan dekada 90 nin Bicol Daily pero dai nagtagal. Igwa lugod nin local dailies sa Mindanao asin Kabisayaan.

Pero kan panahon sabi kan mga paratindang diyaryo, masulong an tindang komiks arog kan Pinoy Komiks, Tagalog Klasiks, Hiwaga, Liwayway, Bulaklak asin, Tiktik. Alagad an gabos na iyan mayo na ngonyan.

Sa mga newstands dakol an naka-display na mga diyaryo local pero dikit an na nababakal. An boot sabihon kulang talaga an parabasa.

An duwang halangkaw na opisyales kan Departamento de Edukasyon siring ki Usec. Dads San Antonio asin Direktor Gilbert Sadsad siyempre nagnenegar man asin nagdeklara sa publiko na bako ining totoo.

Nagigiromdoman ko kan ako sadit pa nakanood akong magbasa sa Caton por medyo kan sakuyang ina asin iba pang maestra na dai ngani lisensiyado kan gobyerno. A, E,I,O,U, novena, pangadgion, an iba ngani nasa tataramon na Espanyol nanodan ko asin natuom lalo na an alpabeto.

Pakatapos magprimera kumonyon pagtungtong siete anyos grade one tulos, may dikit na babasahon sa English mas dakol sa Bikol abot grade three. Kasabay na an pagtukdo nin pagsurat, enot molde, sunod tarakod.

Poon grade four simpleng arithmetic, current events, asin elocution sa English, health and science, social studies, asin Tagalog kaya handa nang mag grade five asin grade six. Andam na para sa high school maguin pan publiko asin pribado.

Iyan an halipot pero maogmang istorya kan edukasyon kan panahon.

Antes nganing mag tiempo Hapon, an makatapos grade seven, maski dai naka high school pwede nang magtukdo. Matitibay pating maestros y maestras, marhay mag-English, magayon an handwriting, marhay an pagbuhay asin respetado sa kumunidad.

Ngonyan kaya an pag-eskwela pasiring sana sa paghanap trabaho, pag-abroad, magpayaman, mag-asenso.

Lingaw nganing magsalingoy, lingaw nang magkarpentiro, lingaw nang mag-oma. An mga magurag an pagtubod ninda iyo na makatapos pag-eskwela an mga aki pero dai na magbalik sa oma. Kaya an nangyari masyadong materyoso asin pansadiri sana an saindang plano sa buhay.

An isyu kan pagbasa bako man sa dapit na tunay na edukasyon ta an tunay na edukasyon kan sarong tao bako lang sa pagka-matali asin listo kundi idtong pag-abot kan panahon may dakula siyang maitatabang sa kapwa, sa kumunidad lalong-lalo na sa gobyerno, sa local o nasyonal.

An mas importante pati iyo na bako lang na tatao kitang magbasa nin letra o numero o libro o magazine kundi tatao kitang magbasa sa pag-ultanan kan kada letra, sa likod kan kada numero asin kan mismong futuro na naghahalat bako sana nin sarong tao kundi kan banwaan asin kan kinaban.

Dapat ngani mas tatao kitang magbasa kan Tugon nin Diyos tangan-ing maka-kontribuir kita gabos sa matoninong, magaya-gaya asin asensadong mundo.

Iyan an tunay na edukasyon.