Media asin Demokrasya
Poon kan nagimatan ko kan dekada 60 an prensa saka an mass media sa Bikolandia orog na sa ciudad nin Naga an pinakalibre sa enterong nasyon. An bilang kan mga diyaryo sa Naga sana nag-aabot nin 20 gabos na nagluluwas sero-semana asin pigdidistribuir sa 6 na provincias asin 3ng ciudades---Naga, Legazpi asin Iriga.
An Naga komo iyo an regional center kan panahon na idto iyo man an centro kan libreng pagpapahayag sa diyaryo o sa radyo ergo iyo man an centro kan demokrasya asin libertad sa ronang Bikol.
An Plaza Rizal pig-apod kaidtong Freedom Park arog kan Hyde Park sa Europa kun sain an sentemiento, kaisipan asin paninindugan kan lambang saro iyo an pwedeng tukaron ni isay pa man sa nasambit na lugar. An pinaka-organisado asin aktibong grupohan nin mga taga-media iyo an Naga Press Club na pinapangenutan na depuntong Nick Prieto, Fred Tria, Ramon Tolaram, Juancio Triviṅo, Leon Palmiano Jr., Eddie Alanis, Bubby Dacer asin iba pang prominenteng pangaran sa media kadto.
Maski nagtatarabugaan sa aere o sa mga columns sa peryodiko pero pagnagkakahilingan sa centro lalo na sa Kantong Putikon bako lang sinda nagtitirinuhan, nagkakarape-kape kundi nag-ngangarakngapan pa.
Igwa kadtong ugali an media na taon-taon sa saindang induction kan mga opisyales asin anibersaryo kan asosasyon tinatalayop an mga opisyales kan gobyerno sa paagui nin drama sa entablado. Imbitado an mga opisyales kan gobyerno maski idtong nagkakataramaan ngirisi sana. Mayong pirikunan.
Sa heling ko an ugali kan mga taga-media sa Bikol dai man nagbago ta bakong pirikunon. Magayon an iribanan kan mga taga-media maguin kan KBP asin ATRACS kan panahon na nin Martial Law.
Alagad kan panahon na ni Cory Aquino pakatapos kan EDSA Revolution garo nagbago an timpla kan ibang taga-media. Nagigiromdoman ko si Gumersindo B. Valladolid na-akusaran nin libelo huli ta may natuyawan siyang parehong taga-media.
An kaso nagdurar nin apat na taon. Dating magbararkada nagkamurunduan huli sa siring na kaso. Katapos-taposi na dismiss an kaso.
Ngonyan an dai ko maintindihan ta sige an rereklamo na gadan na kono an demokrasya, mayo nang libertad an prensa asin nawara na an libreng pagpapahayag poon pa kan magtukaw si Presidente Duterte na an Constitucion na pigsusunod iyo an ley fundamental na pighaman kan taon 1987 sa lindong ni Presidente Cory.
An radyo sige an burura, an TV lalo na an ABS-CBN mayong ibang target kan saindang tuyaw asin riparo kundi an Malacañang asin an Presidente mismo.
Maski an pig-aapod na western press arog kan New York Times, Washington Post, CNN, Rappler asin iba pa mayong ibang maraot an gobyerno Pilipino.
Pigpaparatuyaw ninda an Tsina alagad omaw an Amerika asin anggot sinda sa pig-aapod na independent foreign policy kan gobyerno Pilipino.
An gusto pati ninda pa bweluhon sana an saindang pantatsar, pagtabuga asin pagtuyaw. Pagnagsimbag an gobyerno sasabihon ninda may diktadura asin mayong freedom of the press.
An pagbalga nin ley nin sarong news organization bale-wala sa mga kritiko kan gobyerno, an gusto ninda pabweluhon sana tanganing may tunay daang demokrasya.
Garo sobra naman lugod an demokrasya sa Pilipinas, isinasakripisyo pati an isyu nin pagkakan asin pagtios kan kadaklan sa ngaran nin demokrasya asin freedom of the press.
Dai bale an kasaraditan magtirios basta magdalan nin mga teleserye asin maghanga sa mga artista sa pelikula asin television. Kun ano an mga mahahalagang bareta asin isyu nasyonal iyo an pig-aarog garo aniningal digdi sa lado lokal.
Pati an saralang paggamit nin lingwahe sa Manila iyo man an pig-aarog digdi sa provincia.
Pati an paggamit kan Bikol sarala.
Kaya an mga importanteng isyus daing gayo natutukar nin tama asin malinaw para sa kapaka’nan kundi sa halipot asin hababaw na kaogmahan tanganing malingawan an darakulang problema na inaatubang kan nasyon, kan mga provincias, ciudades asin mga banwaan.
An isyu kan media dapat maintindihan bako lang na isyu kan demokrasya asin libertad sa pagpalakop nin impormasyon kundi siring man an pagsunod sa mga leyes kan nasyon saka an paggalang sa mga nanunungdan.
Sabi ngani kan sarong Amerikanong Presidente na idolo kan mga Pilipino: “Aramon ta nguna kun ano an maitatao kan tao sa gobyerno bako kun ano an maitatao kan gobyerno sa tao.”