TSL

Kan ako nagklase nin kursong MBA sa Ateneo de Naga University, may saro akong propesor, tanda ko sa Managerial Accounting, tanda ko si sinabi niya, “Igua nin mga taong mahilig mag-TSL –mahilig mag-tingag sa langit.” Boot sabihon kan tingag sa langit, mahilig mag-tsambang nin numero lalo na sa accounting o ano man na bagay na mayo kita nin malinaw na pagkasabot. Bilang sarong paratukdo asin ta naging estudiante man ako kan mga panahon (garo haluyon na), pag nag-eexam, kadaklan na beses minatingag kita sa kisame, pasiring langit, habang ginigiromdom ang mga formula o iniisip kung ano ang tamang simbag sa test question o math problem. Minsan sinusubahan ko ang sakong mga estudiante na dai niyako nakapaskil ang simbag sa ere o sa alapaap.

Ngonian na panahon nin nag-uumapaw na samu’t saring datos na nagke-krear nin manlaen-laen na impormasyon sa presensya kan internet. Realidad kan panahon na kung dai kita tatao mag-sara o mag-aram kung ano ang katotoohan asin tamang impormasyon, halangkaw ang posibilidad na kita mapasala asin darahon kita sa sitwasyon nin katibaadan. Ang fake news o disinformation parte na kan normal na dalagan kan kinaban. Kawsa ini kan momentong kita na-tingag sa langit.

Ano man koneksyon kan TSL sa agrikultura? Sarong gawe nin paraoma, sa samuyang na-obserbaran ang tantya-tantya sa paggamit inputs sa mga tanuman, partikular na ang abono o fertilizer. Ang pagtantya kaagid man nin tingag sa langit. Ang paggamit abono depende sa pagmate, dai sinusuportahan nin siyentipikong basehan o rason. Sarong halimbawa kaini ang pag-apply nin urea pag nahiling na nagiging yellow o bulaw ang dahon kan paroy. Ang pagbulaw kan dahon posible dara kan pagbuswak kan paroy, na normal sana man sa life cycle kan pananom.

Digdi malaog ang importansya kan tamang datos asin impormasyon sa paggibo nin mga desisyon sa uma man o sa mga negosyo. Kalaban kan TSL ang research asin pagkalap nin mga impormasyon na Segun sa sarong research kan Philippine Institute for Development Studies (PIDS), ang balanseng paggamit nin inorganic and organic fertilizers ang pinaka-epektibo asin sustenableng gawe sa produksiyon o pagtanom. Ang pag-uma bilang kabuhayan asin negosyo sarong ekonomikong aktibidad. Ang episyenteng pag-manehar kaini ma-base sa optimal na paggamit kan mga resources na base sa prinsipyo kan diminishing marginal returns. Sa simpleng paliwanag, sinasabi sa prinsipyong ini na bakong “unlimited” ang returns o “ani” sa uma, igua ini nin kaakibat na resources o inputs. Kung gigibohan ta nin halimbawa, sa sarong ektarya nin paroy kaipuhan nin kapital arog kan labor, seeds, fertilizer, pesticides, irrigation, etc. Ang sarong ektarya makakatao nin produkto segun sa kaakibat na kantidad nin kapital, asin may limitasyon sana ang ani, may maximum yield sana, arog sa paroy ang average maximum yield kada ektarya, 90 cavans o 4.5 toneladas. Ang optimal na kantidad nin abono apat na bags para sa certified, anom hanggang walo pag hybrid ang paroy. Ang labor dapat tama sana. Ang ano man na materiales na nalampas sa kaipuhan sanang kantidad. Digdi mapoon ang kita.

Paghorop-horop. Mapongao ang mga bareta poon kan nakaaging semana hanggang ngonian na aldaw. Kan sabado napagolayan mi ang mga pangyayari sa Parokya nin San Francisco, sa Camaligan, subangui sa Concepcion Grande. Ang kawaran nin pag-asa matulod sa sarong tao na desisyonan ang sadiring buhay. Dakulang bagay ang pagkomunikar ngonian, may mga taong madudulokan sa panahon na kita yaon sa madiklom na panganoron. Dai nanggad kita mapagal makiistoryahan o makiolay o maghanap propesyonal na tabang. Ang mga problema naagi sana man, siring sa panahon, bako man gabos na aldaw masaldang, bako man gabos mauran. Matalubo kita sa mga bagay na satong pag-aagihan, marhay man o bakong kaogmahan.