Ampot

Kan ako aki pa na nag-eeskwela sa elementarya sabi ko sa mga lola ko na si Lola Gueda (great grandmother) asin Nanay Venang (grandmother), an parong ninda maampot na… Parong gurang asin parong alang na ihi asin ganot. Mga nakasulot tapis asin kun mag-ihi tindog maski sa gilid kan tinampo pero nakatalikod.

Kan panahon na idto dekada 50-60, an mga babaeng may edad na perming naka-patadyong maski magsirimba.

Idtong mga biyuda dai nang gayo nagpapara-parigos, kun magparigos man may gugo an payo kaya dai pig-uuban (putting buhok) pero bawal magparigos kun aldaw na Martes asin Biyernes.

Maski an mga juven na babae mga daraga pa bawal magparigos sa mga nasambit na aldaw. An mga juven na bagong mangaki nahalat nin sarong bulan bago magparigos baṅos.

Kadto inabutan ko an mga babae dai pang gayo nagpapara-pahamot, bihira pang maggamit olor pero magaya-gaya an parong.

An mga lalaki pamada sana an gamit sa buhok idtong pig-aapod na marka pildit, an mga yukyok tawas sana okey na. Nagpapararigos kami sa gripo sana o sa sulong asin salog, an sabon Argo asin Perla.

Abang gagayon kan mga babae kadto haralaba an buhok, tumol sa harong asin sa eskwelahan, tataong magtarok, tataong mag-ani, nagkaka-aragom amay ta kun mag-araki sarong dosena sagkod 15-18 sa saro sanang esposo.

An boot sabihon sinda fiel, mahigos aldaw bangui sa laog kan harong asin sa laog kan kubong.

Kadaklan an na eenot na magtalikod an mga lalaki pero mayo man na gayong bisyo kaidto kaya lang haralipot man talaga an buhay ta kulang pa an bulong sa mga helang.

An mga babae minaralawig ta sige an sirimba harani pa ki Padi kaya minagururang asin binabansagan kong maaampot arog ki Lola asin ki Nanay.

Ngonyan ako na an maampot… Ta perming nag-iihi na dai tinutuyo, maparat na an parong asin bihira nang magparigos ta takot na sa lipot kan tubig.

Arog kaiyan an buhay kan tao. Minapoon labas asin natatapos butod.