Ano an Federalismo?
Iyan an pigtukar sa sarong dakulang furom na guinibo sa Mariners Polytechnic Colleges Foundation hotel ni Rudy Baldemor kan naka-aguing Sabadong hapon na pig-atendiran kan poco mas o menos 25ng Federalistas kan Bikol.
Para ki Baldemor an sistemang Federalista iyo an mataong pusog asin marikas na kauswagan para sa Kabikolan. Huli ta an kayamanan kan Bikol arog kan hali sa agrikultura, hali sa pagmimina, mga recursos naturalis mapapakinabangan muna kan mga Bikolano, kun may sobra maipapabakal sa ibang rehiyon o ibang parte kan kinaban.
An ibang lideres kan Bikol pati an mga lokal na gobyerno kan mga provincia, ciudad asin banwaan patin kan barangay iyo an ma-plano asin ma-determinar kan mga programa kan gobyerno Federal para sa kapakanan kan saindang constituentes.
Mawawara na an impluwensiya asin pakiki-aram kan Imperyal Manila na sagkod ngonyan na panahon an mga rona asin provincia kan Pilipinas kaipuhan munang mag-ngayu-ngayo antes matawan kan kinakaipuhan na pondo para sa mga programa asin proyektos kan gobyerno lokal.
An pangenot sana asin solamenteng obligasyon kan gobyerno nasyonal iyo an national security, fuerza armada, asin banko central.
Gulpi pang mga bagay tungkol sa Federalismo kundi iyan dikit-dikit na ma-eheheras asin ma-epapa-aram sa publiko.
Kaipuhan muna an tultol na edukasyon tanganing magtadom sa hutok asin daghan kan mga namamanwaan.
Magayon si diskusyon na nagsunod sa lawig na lektura kan awtor kan librong Federalism and Development. Alagad kadaklan pabor sa bagong pasistema de gobyerno.
Sa 200 palan na nasyones kan kinaban, 30 sana an gobyerno Federal man iba-iba pang modelo arog kan US Federal government asin French and British government.
Tanganing maadalan na marhay an Federalismo an grupo nag-organisar kan Bikol Federalista na may mga miyembros hali sa mga provincia kan Bikol arog kan Cam Sur, Cam Norte, Albay, Catanduanes, Sorsogon asin Masbate.
Magkaka-igwa pa nin masunod na fora sa manlaen-laen na ciudad asin provincia kan rehiyon 5 sagkod na pulbos na maintindihan kan mga tao an Federalismo.
Antes kan konsepto nin Federalismo na hali sa ideya ni naguin Presidente Digong Duterte, Bikol Republic muna kadtong depuntong Juancio Trivinio kan Camarines Sur asin Bikol Autonomy na pugtulod kadtong depuntong Dante Jimenez kan Mariners.
Antes kan election presidential kan 2016 na nangana si Duterte saka pig-adoptar bilang kampi kan kampanya ni Duterte na ini papalakupon sa Pilipinas.
Alagad nag-agui an anom na taon na turno ni Duterte na dai niya napadutdot an 1987 Constitution.
Ngonyan an partido kan bagong Presidente na si Bongbong Marcos iyo an Federal Party asin an nag-numero unong Senador sa 2022 election iyo si Robin Padilla, Bikolano asin numero unong ipinaglalaban an Federalismo na tibaad iyo pa lugod an maguin chairman kan Senate Constitutional Reform Committee na iyo an mapabaho kan Constitution.
Si Nathan Sergio na dating Konsehal kan Naga, City Secreatary and pamayo kan Urban Poor Office kan Naga City government iyo an napiling chairman kan grupo. May kanya- kanyang Vice-Presidente an kada provincia. Si Aris Pitapit an secreatary general. Si Efren Ramos aja Andres Bonifacio iyo an parapahayag.
An mga senior advicers kan grupo iyo sinda Rudy Baldemor, Dr. Gabby Jimenez, Ernie Verdadero, Ramon Olano asin Frank Peniones Jr.
Pakatapos kan apat na oras kan Federalismo porum merendalan na baduya asin kape kun todo may pabalon pang carbonara asin fried chicken asin group pictures kan mga participamtes nagkururahaw an gabos: “Ipadagos an Laban!”.