Kasaradayan o Kasaraditan (Simple pero doon )

Kun nagtutukaw-tukaw ako sa sakuyang sadit na balkonahe sa sakong bahay-kubo sa Milaor, garo buhay sa ibabaw kan kinaban na dakul an nag-aaragui, may minaabot, may minahali, may minalampas arog man kayan an mga naheheling ko aro-aldaw sa maghapon sa pagmasid-masid ko sa buhay nin tao. An iba luhay-luhay, an iba kaskas.

Garo mga lunadan sa tinampo may kotse, may motor, may truck, may e-bike, may bisekleta, arog man kayan an tao may kaskas, may luhay-luhay pero an gabos maabot sa padudumanan.

Sa mga nag-aagui sa sakuyang balkonahe kadaklan dae ko na namamansayan asin nabibisto pero may mga nagtataong galang, nagbibisa, may naglalaog sa balkon, may dire-diretso lang, may nakurahaw ninong!, may “kiagui Manoy Erning!”. Ogma man ako ta dae man ako nalilingawan. Yan an dahilan kun tano ta ako nagpupuli sa sakuyang banwaan ta naoogma ako sa mga taong nakaka-olay asin nakakahororon asin erestoryahan sa mga taong haloy na dae nagkahirilingan. Si mga juven kaidto mala ta ngonyan gururang naman.

Mala ako diabetic na. Sa mga dakul na tao na sakuyang nakaka-ulay asin nakakahampangan maguin sa gilid kan tinampo o sa sakuyang harong nagkakapira an dae ko malingawan.

An saro dyan an sakuyang parahilot na si Millie Presentacion na namundag sa banwaan kan Lupi, naagom asin nabalo sa Legazpi, naagom otro sa barangay San Jose banwan nin Milaor kun saen siya nagtatarok sa manlaen-laen na barangay kan banwaan. Sabi ko saiya an mga miyembros kan pamilya mo na paratarok dapat magpadagos ta kun dae mayo na kitang kakarakanon pag-abot kan panahon.

Maski may hunglunan sinda kan kapwa mga paratarok pero igwa pa sinda nin hunglunan na mga mahilig magbayle kun bangui. Nakakaabot daa sinda pagbayle sa mga hararayong banwaan arog kan San Fernando, Minalabac, Gainza asin Pili. Nagpaparantomina sinda duman asin nin huli ta dakul nin tadik delhensiya pa. Bawi man sa kapagalan sa maghapon sa tahaw kan uma. An bilib ako ki Millie ta marhay pa palan maghilot kaya saiya ako nagpapamasahe kan bagul kong lawas.

Saro pang pigsasaluduhan ko iyo si Eric Coronel delos Reyes kan barangay Del Rosario sa samong banwaan ta toom an novena. Siya gabos an pig-uulayan kun may pamisteryo asin panovena kan mga taong nagtalikod na, sa mga anibersaryo kan gadan asin iba pang reliheyosong aktibidad. May bayad na, may libre pang tsibog.

Sarong amigo ko si Frankie Bayot na matua sakong nagkakapirang bulan sa edad niyang 76 pero aktibo pa sa saiyang trabaho bilang paraguibo nin mga batbat sa harong arog kan gate o trangkahan asin iba pang gamit sa harong na nagbalyo na sa saiyang estada sa Pamukid, San Fernando pero pigdudurumanan pa kan saiyang mga kleyente na maski ngani habo na siyang patrabahuhon kan saiyang mga aki pero an kalidad kan saiyang trabaho iyo an pighahanap-hanap.

Ini man sakuyang pinsan na si Neri V. Daliva na maski diabetic man pero marhay maglikay sa pagkakan asin sigue pa an lakaw-lakaw sa saiyang natad kaya mabagsik pa asin tibaad ngani magbakasyon pa sa Canada sa laog kan taon na ini. Si Neri daraga alagad may mga sobreno asin makuapong pig-aataman pero bantog sa pagtaraid huli kan saiyang ginagang dahon arog kan dahon bayawas, dahon guyabano na nakakabulong sa mga gatok-gatok asin gatol-gatol. Marhay man siya sa ibang herbal na bulong arog kan oregano, artamesa, lakad-bulan asin iba pa. Mabooton pati.

Ining sakuyang kaklase kan elementarya na matibay sa arithmetic, iskolar kadto ni Congressman Ramon Felipe Jr asin aki kadtong depuntong vice-mayor Valeriano Latumbo kan Milaor. Palibhasa hugador dae nakatapos pag- adal, dae nakakuang marhay na trabaho, dae pa nakapag-agom. Dakul an saiyang makuapo asin sobreno Y sobrena na saiyang pig-aataman pa ngunyan maski super senior na siya ngunyan asin nakakatanom pa nin dakul na ogbos kamote asin kangkong sa likod kan saiyang harong na saiya man sanang pinapanao sa saiyang mga karataid asin kamidbid. Matibay pa siyang tubero na pig-oolayan kan may mga problema sa gripo sa Milaor asin sa Naga. Matibay pang magbayle nin cha-cha asin boogie. Siya si Elmer Latumbo MCS ’62.

May tolo akong kaklase asin padihon na nag-ereskwela pero dae nagsuhay sa uma si Pading Claro Tongo, si pinsan na Fred Bulalacao asin Pading Inggo Encinas na hayahay sa pag-uma, pagbunag, pagpamolino asin pagpabakal nin paroy o bagas. Mayong reklamo sa presyo kan bagas, mas gusto ngani ninda na mahal tanganing bawi sinda sa saindang pagal asin gastos.

Igwa akong bistado na naka-agom na taga-Carolina, Naga na nagparatanom nin kun anu-anong kahoy asin prutas sa itaas kan barangay kan Naga asin mga barangay sa Calabanga. Kan magkahilingan kami kan magpuli sa Lipot gulping darang prutas, gulay, tipong na pigpara-panao samo. Magayon kuta na si ibahan kan mag-agom ta mahihigos sa uma asin iba pang tanoman an problema ta si lalaki na lolong sa mga amigo asin arak huli kan pakikibarkadahan mala baga ta nakua si bangkay butog na an tulak sa boundary kan Bombon asin Carolina ta nahulog sa tubig burat-burat. Siya si depuntong Marcelo Nayve.

Si Che Nullan Bermeo aka little governor an nasa likod kan MCS Alumni Homecoming 2024. Sadit sana pero matibayon.

Si depuntong Carlos Ojeda Aureus sikat na parasurat, maestro sa UP pero an tugon kun siya magadan siya ipabistong saro sanang public school teacher.

Iyan an iba sa mga bistado kong kasaraditan na maski pobre sana pero maogma asin nakakatao nin kaogmahan sa iba. Magdanay man lugod an saindang tribo asin arog kan mga sasakyan asin mga taong nag-aaragui sa sakuyang balkon maglawig man lugod an saindang biyahe na harayo sa helang, peligro asin aksidente asin mga daeng datang tao na may marigsok na boot sa kapwa.

Siyempre gabos magagadan pero idtong mga marhay maglawig man lugod an saindang buhay.