Korapsion an Problema Bako an Konstitusyon

Aprubado na sa Kongreso an Constitutional Convention Act of 2023 na kun sain aamiendahan an 1987 konstitusyon kan mga iboboto asin i-aapoint na delegado sa konstitusional kumbension (ConCon) na maabot kun aaksyunan ini kan Senado.

Bago pa man pormal na binotohan sa Kongreso an Constitutional Convention Act of 2023, may mga indibidual asin mga grupong kontra na sa planong amiendahan an 1987 konstitusyon.

Segun sa mga kontra sa pag amienda kan 1987 konstitusyon, an dapat na tawan nin oras, resources, atension asin solusyon kan mga mambabatas iyo an grabeng problema sa gutom, trabaho, isyu kan West Philippine Sea, salud, edukasyon, karapatan pantawo, asin halangkawon na presyo kan mga barakalon.

An sakuyang pagtubod, an budget sa ConCon na segun ki Representante Rufus Rodriguez kan Cagayan de Oro aabuton P9.5 bilyon, dapat gamiton sa pagtao nin solusyon sa sosyal asin pang ekonomiyang problema kan mga Pilipino kasali na an seguridad kan nasyon, lalo na ngonian na pigdadaog-daog an Pilipinas kan Tsina.

Pwede man sigurong maghalat nin tamang panahon na amiendahan an 1987 konstitusyon ta igwa man talagang mga probisyon sa nasabing konstitusyon na dapat amiendahan.

Kaso magatol an lubot kan mga deputado sa Kongreso. Habo na nindang maghalat sa tamang panahon na amiendahan an 1987 konstitusyon.

An hapot: Ano ta nagmamadali an kadaklan sa mga representante sa Kongreso? Garo baga magkakaribok an Pilipinas kun dai madagos an ConCon ngonian na taon. Baka ngani magkaribok lugud kun an kaluluwasan kan ConCon sarong konstitusyon na kontra sa espiritu kan EDSA.

Sabi ni House Speaker Martin Romualdez, na pinsan ni Presidente Bongbong Marcos Jr. aka: PBBM, “We need more foreign capital to create additional job and income opportunities for our people. Increased investments will sustain our economic growth.”

Tama man si Romualdez ta sa panahon nin globalisasyon dai ta maiibitaran an paglaog nin foreign capital sa Pilipinas, yan lang dapat may limitasyon nganin dai kita dehado o abusuhon.

Dagdag ngani ni Representante Gabby Bordado, “We cannot pin all our hopes on the prospect that foreign investment alone would be the key to escaping our economic rut. Sustainable growth would not be possible if we fail to address the pressing concerns already threatening to overwhelm us.”

Yan lang nagngangalas ako ta maski inanunsio na ni PBBM na bako niyang prayoridad an Charter change (Cha-cha), ano ta suportado an ConCon kan pinsan niyang si House Speaker Martin Romualdez?

Sa totoo lang, pagabot sa paglaog kan foreign capital sa Pilipinas, magkaparehong posisyon si PBBM saka si Romualdez, kaya ngani sige an biyahe ni PBBM para mag-invite nin foreign investors sa Pilipinas.

An hapot: Si Marcos kaya an “the man behind” sa pag amienda kan 1987 konstitusyon? An sabi ngani kan iba, kun totoong bakong prayoridad ni PBBM ang Cha-cha, dai yan susuportahan ni Romualdez, ni Gloria Macapagal-Arroyo saka kan mga supporters niya sa Kongreso. Garo baga pigblu-bluff lang kita ni PBBM.

Saro pa, sinasabi kan ibang ConCon supporters na ang aamiendahan lang ninda iyo an “restrictive economic provisions” kan 1987 konstitusyon. Dai ako nagtutubod igdi.

Sabi ngani ni Representante Arlene Brosas, “Huwag nating linlangin an taumbayan na ‘concon para sa econ’ lamang ito sa layuning amuin o pakalmahin ang oposisyon ng publiko sa ChaCha...Malinaw sa atin na kung naisipan ng Concon na sumayaw ng political chacha, kayang-kaya niya itong gawin.”

Kan nakaagin bulan ngani may pig-float na ideya an ibang mga deputado manunungod sa termino (term) kan presidente. Sabi ninda nganin may continuity, dapat duwang taon an termino kan presidente: limang taon kada termino, kaya bale sampulong taon.

Mapusta ako na pirmi ng re-elected an nakatukaw na presidente kun tatawan siyang oportunidad na magdalagan liwat nin panduwang termino.

An hapot: Isay an ma-benefit kun magin probisyon ini sa bagong konstitusyon?

An problema sa Pilipinas, sa hiling ko, bako man an konstitusyon kundi an korapsion. An “image building” na ginigibo ni Marcos sa saiyang mga pag biyahe nganin maka-attract nin foreign investors mayong kaluluwasan kun dai niya mareresolbaran an korapsion sa gobyerno poon sa mga politiko asin sa mga opisyales kan gabos na mga departamento.

Dai na kita magrolokohan. Pagabot sa eleksion kan mga delegado sa ConCon, siguradong mga miyembro kan political dynasties o saindang mga kandidato o mga politikong trapo an manggagana. Sigurado yan. Tano? Sinda an may makinarya saka kuarta. Sinda an puedeng magbakal nin boto.

Mayo akong nahihiling na an eleksion kan mga delegado sa ConCon naiiba sa ordinaryong eleksion arog kan nakaagin eleksion kan 2022. Dai maiibitaran na mayong darayaan. Kaya siguradong an kadaklan sa mga manggagana sa eleksion kan mga delegado sa ConCon kwestionable an saindang pagkatao o intension.

Totoong may i-aapoint na mga kwalipikadong propesyonal na miyembro kan ConCon arog kan mga ekonomista, mga abogado, mga guro, mga negosyante, mga kabataan, mga beterano, asin iba pa. Pero pagabot sa borotohan kan mga probisyon, an interes o an kagustohan man giraray kan mayoria -- na an kadaklan mga politikong depisil pagkatiwalaan o sunod-sunodan sa mga taong nasa poder -- an masusunod.

May korapsion man giraray.