Kun Gusto May Magiginibo, Kun Habo May Rason

Pirmi kung nadadangog na kun may gusto daa an sarong tawo, pirmi nyang hahanapan nin midyos o paagi an sarong bagay nganing makua nya an gusto nya. Pero kun habo kan sarong tawo an sarong bagay, pirmi syang may rason kun ano ta habo nya.

Sa lengguaheng Pilipino – Pag may gusto, may paraan. Pag ayaw, may dahilan.

Ini an nangyari ki Leila de Lima, an dating senadora na ma-pitong taon ng napripriso. Aram kan enterong nasyon na si de Lima numero unong kritiko ni Presidente Rodrigo Roa Duterte kaya kinasuhan sya kan gobyerno na inbwelto daa sa ilegal na pagbenta nin droga sa laog kan New Bilibid Prison.

Nadismis na an duwa sa tulong kaso kan gobyerno laban ki de Lima.

Kan nakaaging Hunyo 6, nag-inhibit sa pantulong kaso ni de Lima an husgadong may kapot kan kaso na iyo si Abraham Joseph Alcantara kan Muntinlupa Regional Trial Court, Branch 204.

Sabi kan prosekyutor kan Department of Justice (DOJ) dapat lang na mag-inhibit si Alcantara ta sya an huwes na nag-acquit sa panduwang kaso ni de Lima.

Anong problema kun si Alcantara an nag-acquit sa panduwang kaso ni de Lima? Mayong makusog na ebidensya laban ki de Lima kaya sya inabswelto. Kaya tama ang desisyon ni Alcantara. Gustong sabihon suripot (fair, impartial) na huwes si Alcantara.

Si Alcantara an napiling huwes sa pantulong kaso laban ki de Lima. Dai man ini ginusto ni Alcantara. Pig-raffle an kaso asin napaduman ini ki Alcantara. Arog kan ginibo nya sa panduwang kaso ni de Lima, an ekspektasyon kan kadaklan huhusgahan nya si de Lima depende siyempre sa mga ebidensya na iprepresntar sa korte kan prosekyutor saka kan depensa.

Pero an ginibo kan DOJ prosekyutor, pig-pressure si Alcantara na mag-inhibit maski mayo man ebidensya, maski repasohon pa an mga nakaagi nyang desisyon, na si Alcantara bias o bakong suripot. Kayang-kaya i-manipula kan DOJ an hudikatura kun sain pwede kaining i-pressure an sarong respetadong huwes arog ni Alcantara na mag-inhibit. Sa simpleng tataramon, ginibohan ni paagi na mag-inhibit si Alcantara.

Kun hihilingon, mayo man rason na mag-inhibit si Alcantara bakong arog ni Romeo Buenaventura, an dating huwes sa pantulong kaso ni de Lima, na may “conflict of interest.” An tugang nya kaya abogado palan kan sarong tawo na nag-akusar ki de Lima.

Mayong “conflict of interest” si Alcantara. Simple lang intindihon an ginibo kan mga prosekyutor – na sinda mismo dai tubod sa kakayahan o integridad kan mga huwes o kan korte na magtao nin hustisya sa mga tawo. Ini an problema kan korte sa Pilipinas.

Kun dai ako nasasala, maabot na sa pito o walong mga huwes an nag-inhibit sa kaso ni de Lima. Bako man akong abogado, pero sa opinyon ko nagagamit an pag-inhibit kan mga huwes nganing pirmi napripriso si de Lima o nganing ma-delay nin husto an pagdangog sa kaso nya. Mala ta inabot na nganing pitong taon dai pa nadidisisyonan an pantulong kaso nya.

Si de Lima an ehemplo kan kasabihan na “Justice delayed, justice denied.”

Dai ko maibitaran isipon na talagang iniipit kan DOJ si de Lima. Nahahanapan ninda nin paagi na dai sya makaluwas sa priso. Ining ginibo nindang pagppa-inhibit ki Alcantara taktika nganing ma-delay na naman an pagdangog sa kaso nya na dapat ginibo kan Hunyo 7 kaining taon. Kun nadagos an pagdangog sa kaso nya, siguro tinugutan na syang makapag-piyansa kan korte. Kaso napornada na naman.

Siisay an dai magsusupetsa sa maating taktika kan DOJ maski na sabihon tang legal? Siisay an dai maaanggot sa DOJ sa ginigibo ninda ki de Lima? Kun nagigibo nindang patioson si de Lima magigibo ninda ini maski kiisay na Pilipino. Iyan an ikinatatakot ko – na an hustisya sa Pilipinas may pinipili.

An karahayan dai na maitago kan DOJ sa kinaban an ginigibo kaining pagpapasakit ki de Lima. Maski ngani an European Union (EU) nagsurat na ki Presidente Bongbong Marcos ngunian na bulan na i-release na si de Lima. Sabi kan EU, “...the latest developments on de Lima’s case violate the Philippine government’s commitment to the international treaty on political rights.”

Maski an United Nations haloy ng opisyal na nakiolay sa gobyerno na i-release na si de Lima asin tawan nin “compensation and reparations” dara kan siyang pagtios asin pasakait perang taon na an nakaagi.

An sabi kan depontong presidente na si Ramon Magsaysay: “Those who have less in life, should have more in law.” Tubod ako sa sinabi nya.

An problema sa Pilipinas: “Whether you have less or more in life, the law is sometimes bent by those in power to make you less in law.”