Manungod sa Ikos Asin Sarong Ayam

KAIDTONG PANAHON PIRMI AKONG MAY ATAMAN NA AYAM. Habo ko mag ataman nin ikos ta kinagat na ako kan sarong sampot na ikos sa harong mi sa Bagumbayan kan aki pa ako. Apuera ka ini may alergi ako sa ikos.

Pag abot ko sa Amerika gusto ko man kuta mag ataman nin ayam pero habo kan agom ko ta ma trabaho daa mag ataman nin ayam. An gusto niya iyo an mag ataman nin ikos ta maski kan sadit pa daa siya pirmi na siya may ataman na ikos.

An sabi ko sa agom ko dae ako pwede mag ataman nin ikos ta may alergi ako sa ikos. Pig susubahan ko siya pirmi na mag pili siya kun ikos o ako an gusto niya makaiba sa harong.

Sarong aldaw naistorya ko sa agom ko na may sampot na ikos na nag ogbon nin limang kuting sa likod kan opisina ko kaidto duman sa Port Authority Building sa JFK. Dae ako inuntukan kan agom ko na atamanun mi daa maski duwa man lang na kuting.

“Probaran ta lang nguna mag ataman. Herak man sainda” Si pirit na oro-aldaw na taramon niya sakuya.

“Ok, madara ako nin duwang kuting pero sa kondision na kun ma alergik ako, ibabalik ko tulos!” Makusog na boot kong pig simbag si agom ko.”

Nag uyon si agom ko sa kondision.

Sa halipot na istorya, dae ako na alergik.

Pinangaranan mi na Kitkat asin Sylvestre si duwa ming ikos. Nagluwas na nakakaugma sindang kaiba sa harong. Pirmi sindang ugman asin asin pirming nakikitaid samuya kun nag dadalan kaming TV. An kaugmahan ninda sa buhay iyo man lang an saindang pag turog, kakan, asin pag paki kawat samuya. Napiritan pati ako mag kawat pirmi nin taraguan sainda.

Dakul man sindang ibang pakinabang arog kan siguradong mayong kino na makaka laog sa harong, mayong mga kukuratcha, o mga ibang insecto ta maski ngani langaw pigdadakop ninda.

Madali man pati atamanun an ikos ta may sadiri sindang dinudumanan na banyo na madali lang linigon. Nag lilinig sinda kan hawak ninda oroaldaw pero pinaparigusan mi man sinda paminsan minsan.

Nakakangalas man ta kada alas 6 nin aga pinupukawan ninda kami ta oras mi na mag mata para mag trabaho. Si Sylvestre taga kamrot kan pintuan asin si Kitkat an taga ngiyaw. Oro-aldaw ini ginigibo ninda. Kaya binansagan mi sindang “alarm cats”.

Pig luluwas ko man sinda nganing mag kawat tapos na kawat na naman sinda sa laog kan harong. Sabi ko sa aki ko, ngunian may rason na kita kun aksidenteng maka pasa kita nin mga dekorasion o mga masitera sa laog kan harong – si duwang ikos!

Nagka interes man ako mag basa manungod sa mga ikos asin ibang mga hayop na arog kan mga ayam, gamgam, pagong, asin iba pa.

Si Sylvestre si pirming gusto maki kawat sakuya asin gusto pirmi naka sunod. Luway luway nagin garo parte na sinda kan pamilya. Kun may mga bisita kami sinda an mga maogmang nakiki kawat sa mga bisita mi.

Kan si panahon na nag paparahay ako hale sa bypass operasyon, pirmi si Sylvestre nasa pamitisan kan kama ko. Dakulang “therapy” siya sakuya. Dae siya naghahale asin taga sabat siya sa mga mabisita sakuya.

Si Kitkat man pirmi naka tukaw sa bintana pag hapon na. Aram niya na maabot na si agom ko hali sa trabaho kaya bigla na lang siya na lukso paluwas kan harong kun naglalakaw na si agom ko papule asin harani na sa harong.

Garo daa ayam an ugali ni Kitkat an sabi kan mga kataraid mi. Dae ko aram kun pano naaaraman ni Kitkat na maabot na si agom ko. Ini an saro sa mga makangalas sa mga ikos. Aram ninda kun bisita an nabukas kan pituan mi o kami, maski dae pa ninda nahihiling. Nasabat sinda kun kami asin dae sinda nasabat kun ibang tao an nasa luwas.

Pero an kaugmahan mi kay Sylvestre dae nag haloy. Sarong aldaw bigla na lang habo na siya mag para kawat asin habo na mag kakan. Pig dara mi siya duman sa pinsan kan agom ko na beterenario. Naaraman mi na may kanser siya.

Kan mga huring aldaw niya pinipirit niya pa maki kawat samuya. Kaya lang nagpara luya na siya.

Kan huri niyang bangi nag pirit pa siya mag turog sa pamitisan kan kama mi. Napag mata ako nin mga alas tres nin aga asin nariparo ko na dae na siya naghihiro. Pinubrahan ko na doonan pirang beses si parte kan puso niya pero huri na. Garo baga an gusto niya dae niya na kami mag sakripisio pa o mag perwisio pa na atamanun siya sa kondision kan helang niya.

Namundo kaming marhay kan nawara siya samuya. Natada na lang si Kitkat na paminsan minsan pighahanap pa an presensia ni Sylvestre maski haloy nang mayo na si tugang niya.

Ngunian kun naiisip ko ining si Sylvestre, naiintindihan ko na dakulang tabang asin pakinabang satuya an mga ataman tang hayop. Tinawan kami ni Sylvestre nin kaugmahan sa halipot niyang buhay.

Dakulang tabang man an mga hayop na arog baga kan mga sinasabing ayam para sa mga buta o maluya na an mga paghiling, mga ikos na ginagamit na mag pa kumportable sa mga may helang o para sa mga gurang na kaipuhan na mapa kunsweluhan man lang, mga ayam na nagbabantay sa mga karnero, mga ayam na bantay sa harong, asin iba pang mga hayop na ataman na nakaka sebisyo asin nakaka pa ugma satuya.

An saro pa, nakaka hali sinda kan kapagalan ta o nakaka palingaw kan mga problema pag sinasabat kita ninda pag puli ta hali sa trabaho.

Siring baga kan panahon kan Covid, kadakul na tawong nag ataman nin mga ikos saka ayam nganing dae sinda malankag sa mga harong ninda. Naubusan ngani itong mga inaapod na “pet shelters” nin mga ipapa ataman.

An mga hayop parte kan satuyang kinaban asin ginibo sinda kan satuyang Kagurangnan.

Dapat pag adalan kan siensia kun pano kita maka kumunikar sa mga hayop na arog kan mga balyena o mga elepante na bantog na madudunong. Baka gusto ninda maka kumunikar man satuya. Baka sinda an may mga sulusion kun pano ta ma resolberan an mga nangyayaring mga problema sa palibot kan satuyang planeta ngunian.

Kaya dae ko maintindihan an mga tawong nagma maltrato sa mga hayop. An mga hayop mga residente man kan satuyang kinaban. May mga pag mati man sinda, nag aataman asin nagpapa dakula man kan mga ogbon ninda, nakaka mati man nin kulog , gutom, asin takot.

An pag tubod ko an mga hayop presente satuya sa kinaban nganing tawan kita nin kaugmahan sa pag buhay-buhay.

MADALI NA AN KAPISTAHAN kan satuyang Ina. Dae ta lingawan an sakripisio kan sarong ayam na ginadan asin ginamit an dugo nganing pinturahan an imagen ni Ina.

Pero iyo ini si nangyari kan enot na Peñafrancia – pagkatapos igapo sa Bicol River si gadan nang ayam, nangalas gabos na testigong nakahiling!

Nag langoy ini pabalik sa pampang kan salog.

Nabuhay si ayam!

Nag dalagan ini pabalik sa harong kan may sadiri.

Iyo ini si poon kan mga milagro ni Nuestra Señora de Peñafrancia!

Viva la Virgen!!!

Viva El Divino Rostro!!!