Pagrumdom ki Nilo P. Aureus

An artikulo ko ngunian na semana manunungod ki Nilo P. Aureus. Dai kong gayo sya bistadong marhay kaya medyo nadipisilan ako kun ano an isusurat ko ta gusto syang tawan nin onra. Pero dai pwedeng mayo akong isurat manunungod ki Nilo. Sya an nagtao sakuya nin oportunidad, sa tabang kan kaklase ko sa high school sa Ateneo de Naga na si Ernie Verdadero, na magkaigwa nin kolum sa Bicol Mail halos maduwang dekada na an nakaagi. Dai ko ini malilingawan asin dakula an sakuyang pasasalamat.

Siguro kun dai ako nag-eerok sa Amerika, siguradong nagin amigo ko man si Nilo arog kan pagka-aramigohan nindang tolo na Ompong Baldemor saka ni Ernie Verdadero. High school pa lang ako mahilig man akong makipag-barkada. Siguradong nagin amigo ko man si Nilo ta bilang kolumnista sa diaryo nya may aldaw na siguro nagkakape-kape kami sa sentro o nag-oolay-olay manunungod sa samuyang mga aki o problema sa buhay. Pero marhay na lang na dai ako pormal na nakasali sa grupo nindang tolo na Ompong saka ni Ernie ta siguro balo naman ako ngunian arog nindang tolo.

Sa totoo lang, maski pirang taon na ako nagsusurat sa Bicol Mail, sarong beses ko pa lang na-meet si Nilo. Nangyari an samuyang pormal na biristohan kan nagpuli ako sa Naga kan Disyembre 2019. An amigo kong si Ernie Verdadero an nagkontak ki Nilo na maghirilingan kami sa sarong restaurant sa Naga. Sabi ni Ernie Sakuya haloy naman daa akong gustong personal na mabisto ni Nilo.

Si impresyon ko ki Nilo kan enot kong mabisto napaka simpleng tawo. Dai ako nag-alangan saiya ta bakong madurus. Imbes nganing ako an magpasalamat saiya, sya pa an nagpasalamat sakuya ta sige pa daa an pagsurat ko sa Bicol Mail. May mga tawong maski bago mo palang nabibisto garo baga haloy na kamong magkabistohan ta magayon an saiyang disposisyon. Arog kaiyan si Nilo.

Kan 2020, nag email ako ki Nilo ta may plano akong gibuhon libro si mga sinurat kong artikulo sa Bicol Mail. Nagsimbag tulos si Nilo na dakulang orgulyo daa para saiya na ipublikar kan Goldprint Printing Press an plano kong libro. Dai na ngani sya naghapot kun ano an plano ko o kun pano ibebenta an libro na dai man malugi an Goldprint.

Ngunian ko lang naaraman kun ano ta grabe an suporta na ipinahiling ni Nilo sakuya ta saro palan sa mga adbokasiya nya iyo an suportahan an mga Bikolnon na mga parasurat na mayong pinapaboran, gradwado man an sarong parasurat sa kursong journalism o dai.

Arog kan sinabi ni Doods Santos na sarong awtor asin dating propesora sa La Salle asin Ateneo de Naga University, “Nakakalungkot ang pagkawala nya. Ang laki ng suporta nya sa Bikol writers.”

Dagdag man ni Vic Nierva na sarong pararawitdawit, awtor, asin paradisenyo nin mga libro, ”Dyos mabalos, Sir Nilo! Dyos mabalos na marhay. Without you and Goldprint, our literary lives and life in general would not be a vibrant as they are now.”

An Rigmat Arts and Culture Fest, programa kan Naga City Arts and Culture Coalition, nagpaluwas nin statement sa Facebook kun sain tinawan nin onra si Nilo, “For years, since the resurgence of literary publishing in Naga, Mr. Aureus and his Goldprint has been tremendously supportive of artistic endeavors by Naga and Bikol writers. Bikol writers relied on Goldprint and his help for publishing needs, even to the extent of printing loans, delayed payments, and big discounts.”

Bako lang an naginibo ni Nilo bilang sarong publisher an pigrumdum sa sosyal midya kan mga nakakabisto saiya kundi an saiyang pagkatawo pigrukyaw man.

Sinurat kan dating huwes na si Eufronio Maristela sa kolum nya sa Bicol Mail, “Nilo was a good and humble man who possessed such a kind and gentle heart...a man of passion and ideals.”

Sabi ni Ernie Verdadero igwa palan promisa si Nilo ki Ina na ipapadagos nya an Bicol Mail ano man ang mangyari. Segun sa sadiring tataramon ni Ernie, “Saludo an gabos na taga-media ki Nilo bako lang mga peryodista, radyo asin TV pati social media. Pig-porbaran niyang ontokon an Bicol Mail kan Septembre 2022 mala ta sarong bulan dae nagluwas an diaryo pero nagbago si isip niya mala pig-buelta si publikasyon pakalihis nin sarong bulan ta naguiromduman niya an saiyang pangako ki Inang Nuestra Senora de Penafrancia na dae niya pupundohon an Bicol Mail.”

Tinawan man ni Tito Valiente, kolumnista kan Bicol Mail, nin importansya an legasiya ni Nilo sa enterong rehiyon. Sabi nya, “So, what happens when our publisher is gone? We continue to write. And that is an assurance of his legacy. And even if we stop, the varied themes explored, the topics discussed constantly and differently by the writers in Bicol Mail would have been achieved in the collective consciousness of the region. And this we owe in no small measure to Nilo, self-effacing, genial, a true Bicolano.”

Pig girumdum man si Nilo sa Facebook kan dati nyang propesor na si Jun F. Teoxon, “It’s with deep sorrow that I received the news of Nil’s passing on. He was my former student in college and later became my publisher. Unassuming and accommodating Nils is a big patron of Bicol culture and the arts. I know that a host of angels will accompany him to God’s celestial kingdom reserved for the righteous and pure in heart. Bon voyage Nils.”

Sayang ta dai na madadangog o mababasa ni Nilo an mga sinabi asin sinurat kan mga tawo manunungod saiya. Iyan an sarong realidad na resulta pag nagagadan an sarong tawo. Pero an importante nagwalat si Nilo nin marhay na ehemplo sa saiyang pamilya, sa mga amigo asin amiga nya, sa mga katrabaho nya sa Bicol Mail, asin sa enterong rehiyon na importanteng magin matabangon kita asin magin simple saka mapagkumbaba sa satuyang personal na buhay.

Pigsuma ni Manny Aureus, pinsan ni Nilo asin nag-eerok sa New York, an namamatian kan kadaklan sa pagpaaram ni Nilo sa kinaban. Sabi ni Manny, “Kan nabaretaan ko kan sarong aldaw na mayo na si Nilo, biglang an Maomang Lugar sakuya naging mamundong lugar. Nawaran kita sa Naga nin sarong maray na tao na dakul na karahayan na naginibo. Mayo na si Nilo sa Maogmang Lugar pero yaon na siya sa Pinakamaogmang Lugar.”