Pamukaw sa mga Bikolista asin dyarista
Maski ako nagurang sa radyo asin telebisyon pero nagsurat ako nin mga columns sa dakul na peryodiko sa mga dyaryong Bikolnon. Dikit an English column ko asin ngonyan lang ngani ako naggamit kan tunay kong pangaran.
Sa UNC kan college na ako asin sarong aktibista, nagsurat ako sa Nueva Caceres publication kan universidad kan pinaka-enot na Bikol column kan 1968 na an titulo “Babae buklata an mata mo asin magbangon ka.”
Sabi idto an primerong Bikol column sa arin man na eskwelahan sa Kabikolan kaidto.
Sa mga nagtuyaw sako kun nata ta Bikol an gamit ko bakong English o Tagalog an simbag ko sainda kadto, ano an maraot kun komo Bikolano bako lang tatao ka mag-English, Pilipino, Cebuano, Ilokano, Kapampangan, Waray asin Panggalato pero dai nalilingaw sa sadering tataramon na Bikol.
Garo si Jose Rizal na sarong linguist, tataong mag-Espanyol, tataong mag-Tagalog, tataong mag-English.
Kan yaon sya sa Europa kun siisay an kaulay nya asin kun saen siring kan Espanyol, Frances o Aleman an tataramon duman iyo man an gamit nya. Dai man siya nalinagw kan Tagalog komo taga-Laguna. Kaya pighangaan siya duman kan kadaklan. Nagsurat siya nin Tagalog na tula kan siya aki pa.
Mayong maraot kun dakol kitang aram na tataramon pero mas marhay kun tatao kita kan saderi tang lenguahe.
Sa radyo asin telebisyon, Bikol an gamit ko on the air asin off the air. An paki-ulay ko sa mga bisita sa mga programa kun mataram Bikol, Bikolon sana bakong “Binglish” (sabi ni Fr. Cuerques, maestrong padi sa Ateneo) o haralong Bikol saka English kun minsan tara-Tagalog pa.
Tukduan ta niyato an saderi ta orog na an para-antabay na magtaram nin tama asin naiintindihan kan kagabsan.
Sa UP Los Banos ngani purong Bikol an gamit ko ta puro taga-Bikol an kaulay ko hali sa anom na provincial kaya na-organisar mi an grupong Sarong Banggi tanganing ipreservar an tataramon na Bikol. Asin magkasararo asin magkaburunyog an gabos na Bikolano.
Nag-tatagalog lang ako kadto kun nagrereport aga-aga ki Johnny De Leon sa ABS CBN sa Manila asin kun nagsusurat nin baretang English komo correspondent kan Manila Chronicle.
Sa mga dyaryo lokal arog kan Vox Bikol, Bikol Reporter, Bikol Monitor asin iba pa perming Bikol an gamit ko orog na ngonyan na may edad na Bikol pa an pigsusurat ko digdi sa Bicol Mail.
Bako ining pagbuhat kan sadering bangko kundi pigsasabi ko lang lalo na sa mga Bikolista asin dyarista na mayong maraot na magpublicar sinda nin mga artikulong Bikolnon asin columns y opinyon.
Iyo ni an mapalakop, mapawarak, mapalawig, mapabaskog asin mapabalangibog sa enterong kinaban an Bikol na an sabi ngani kan duwang Jesuita (Fr. James O’Brian SJ.asin Fr. Frank Lynch SJ.) na nagtukdo sa Ateneo de Naga asin naglibot sa manlaen-lean na pronvincia kaulay an mga kasaraditan, nag-research o nag-adal kan kulturang Bikolnon asin naideklara na an Bikol mas magayon asin mas mayaman sa tataramon na English.
Ogmahon ako na dakul na abroaders, makontemporaryo kong mga Colehiyala, asin Atenista, mga taga-UP, Mariners, an nagsusurat Bikol sa mga mensahe asin koreo na ipinapadara sa mga kapamilya digdi asin nagpo-post sa Facebook sa tamang tataramon na Bikol.
Maogmahon sa pagmati nin tunay asin purong Bikolano.
Ngonyan nangangapudan ako sa mga publishers asin editors kan natatada pang mga dyaryo lokal arog kan Weekly Informer, Bikol Bulletin, Bikol Standard, Star Dust News, Bikol Chronicle sa Legazpi, Legazpi Times, pati an mga taga-PIA na magka-igwa nin regular na column sa Bikol, pati mga press releases.
Calling the attention of Mike Julia Sr., Edwin Basmayor, Gil Basmayor, Rene Basmayor, Melisa Basmayor, Noriel Oya, Leo Varsarsa Jr., Johnny Escandor asin iba pa.
Inaapodan ko man na magsururat man giraray sinda Vic Samson na yaon sa Chicago, Illinois sa duman sa America na nagsurat kadto pagpoon kan Bicol Mail kan 2002, asin an popular na announcer sa radyo na si Papa Bert De Los Martirez, dati man na columnist kan Bicol Mail antes magbuelta siya sa radyo kan 2015.
An sakong pangaturugan kan2016.
An sakong pangaturugan na sakong ikaka-ogma sagkod pa man na magsururat an sakuyang mga idolo na sinda Vic Nierva, Joe Obias, Irvin Parco Santo Tomas, Dr. Danny Gerona, Rofo Tuy Jr., an piling miyembros kan Bikol Writers Association, (Parasurat Bikolnon), Ramon Olano kan Sumaro Bikolnon, Christian Cordero kan Savage Minds, Fr. Wilmer Tria ta sinda nangad an tunay na Bikolista asin mapabantog, mabalangibog asin mapa-pusog kan lenguaheng Bikolnon.
Mientras tanto salamat ki Nilo Aureus sa pagtugot na magamit nin Bikol sa saiyang Regional Newspaper. Salamat ki Ramon Sia, Vacion, Belen asin Elena sa pagtinda nin mga peryodiko sa centro kan Naga.
Mabalos man sa mga newsboys na naglalako kan mga lokal na dyaryo.
Sana magbuelta si Oca de Naga asin si Gumersindo V. Valliadolid.
Mabuhay an lenguahe, kultura, istorya asin ugaling Bikolnon!