Pinaggikanang rugaring kang bansag
Ni Dr. Christian C. Vega
Gabos pigtutubudang may pinagpunan. Damot na marhay ang yaman na pigtatao kang satong pagrurugaring.
Sa maogmang lugar kang probinsya ning Camarines Sur, banwaan kang San Fernando, Baranggay Calascagas. May tada-tada pang selyo kang kultura na pinasa kang ngimot asin pinamana pa kang lahi. Sarong nakakawili paghurop-hurupan ang kakaibang tradisyon sa nasambitang lugar. Ini ta gabus na pamilya ugwa ning kanya
kanyang kaapudan, bansag o alyas. Basehan ang mga iriistorya kang mga orumpukan kang mga gurang asin mga tinubo kang ginikananan kang mga bansag na pagal, iba’, raging, tuko, kirida, sina’sa, barbon, putol, sinirub, padi asin kadakol pang iba. Marereyalisar na sa mga bansag na ini mapuon ang istorya kung sain hali o pano’ ini naging pagkakabisto kang sarong pamilya.
Sa nubenta y singkong (95) taon ning pag-istar kang pamilya Villanueva sa pagmamanihar kang mga pagsasadiring kadagaan kang saindang aki na si Felix naging basehan ang saiyang mga katukdan asin girumdom kang saindang lahi kung sain nagpuon ang mga bansag na ini. Pinagtutubudan sa saiyang salaysay ang nagkapirang nangenot na dahilan kung pano’ nagpuon ang bansag kang sarong tao o familia. Enot, purdahil sa pauru-utrong paggibo kang sarong tao ning mga bagay na nahihiling saiya kang komunidad (halimbawa ang pagsakat sa puon ning Iba’ na balon ang asin habang nagdadalan sa langit ning mga naglulupad na eroplano kaya binansagang “Iba’”). Panduwa, ang mga pisikal na irinsya kang tao na ugwa ning mga barbon sa hawak kaya maging ang saindang mga aki namana na ang mga arog kaining itsura. Pang-tolo, ang mga naging maraot na gibo, pagsasambay o pakikiapid sa mga may agom kaya nabansagan ang pamilya na kirida o si-rip. Pang-apat ang manirismo kang tao sa mga sinasabing bagay. Panghuri ang tao may kadi’nan o kakulangan sa hawak kaya may bansag na putol (halimbawa putol na muro).
Sa dakulong dahilan na ini ang pinaka-marhay na isipon ang mga kabansagang ini naipasa sa mga irensya asin naging kaogmahan maske sain man ini nagpuon marahay man o dae na nagtaong kulay sa mga istoryahan asin surugutan. Ang mga kabansagang ini, sarong ehemplo na may tada-tada pa kitang kultura na kaipuhang isalbar. Marereyalisar na mas bistado pa ang bansag kaysa sa mismong ngaran kang tao asin apelyido kang pamilya sa nasambitang lugar. Ta ang mga ini iyo ang satong pagkakabisto asin kakaibang tatak kang pagiging sarong Bikolanong Oragon.