Semana nin mga Paraoma asin Parasira

May istoryang hineras sakuya na hanggang ngonian dai ko nalilingawan, tanda ko high school pa kami kadto kan amigo kong si Pompo. Naiheras niya na kan siya pitong taon pa sana, nagguno sinda nin bunga nin hinog sa langka na tanom kan saiyang lolohon, na ang pagkabisto niya kan mga panahon na ito striktong tao. Habang nasa katahawan siya nin pagkakan nin langka, hinapot siya kan saiyang lolo, “Ano? Masiram?” Tuminango siya asin nagsimbag, “iyo po”. Dangan sinabihan siya, “magtatanom!”

Ma-konswelo, napapusngak ako asin napangirit kan nadangog kong enot ang istorya. Ang sa pag-olay ko kan poon pa sana kan istorya, garo niyako maboot ang lolo kan amigo ko, sa huring parte, bako sana palan langka ang libre kundi pati leksyon nin buhay. Kung kita nanginginabang dapat kaya tang taparan man nin trabaho ang satong pinanginginabangan. Mayo nin libre sa kinaban.

Sa economics, ang enot na prinsipyo sa sampulo segun ki N. Gregory Mankiw, “people face trade-offs” (ang tao mapili pirmi, ta gabos may karibay o katumbas na bagay). Ito bagang “no free lunch”, pag binikol ta pa, mayong libreng pangudtohan. Ay ta maski pamahawan o pamanguihan, bakong libre! Maski sa kaso na kita nilibre nin kakanon kan kabisto, amigo o amiga man, bako yan libre, ta nag-gastos man giraray ang nanlibre. Siring man ang padagos na pinagpapagalan kan satong mga paraoma asin parasira. Bako nanggad libre ang pangaro-aldaw na esfuerzo sa pagprodusir kan satong pangkonsumo asin mga pangangaipo.

Kan taon 2009, bilang saro sa mga kagawad kan konseho ang sakong lola, si Dra. Lourdes V. Asence an nag-sponsor kan ordinansa (2009-049) na nagdedeklara sa Mayo 2-8, 2010 asin kan mga masurunod na taon bilang Farmers’ Week Celebration. Medio haloy nang nagtalikod sa kinaban si Lola Ludy alagad nagtanom siya nin okasyon na naglaog na sa ika-kinseng (15) taon. Okasyon nin pag-rekonosir, pag-apreciar asin pagpasalamat sa mga taong padagos na nagpapadalagan sa sektor.

Kung kita nagseselebrar nin mga manlaen-laen tanganing tawan sinda nin importansya, tama sana man na iguang semana ang mga nagtatanom asin nagsisira. Ang lokal na ekonomiya kan sarong ciudad arog kan Naga pinapadalagan nin gibo asin trabaho na kaipuhan nin kusog na minahale man sana sa pagkakan na masustansya. Ang marhay na ekononomiya nakasarig sa mga taong may bagsik buhay. Saen pa man mahale ang satong maluto, karne, rekados, gulay asin iba pa kundi sa mga nagtanom, nag-ataman asin mga nagpoprodusir kan mga ini.

Sa sakong nag-obserbaran, putol ang satong apresasyon kan gibo kan satong mga paratanom asin mga nagsisira ta dai ta naman nahihiling ang aktuwal nindang gibo o lapigot. Ang buong prosesong aagihan poon punla hanggang pagbenta sa mercado na babaraton man sana kan mga bultuhan na magkuang mga negosyante.

Gusto mi man magtanom nin sarong klaseng banhi, itong habang nagtatalubo, mas naghahaloy ang mga paraoma sa saindang tanuman asin naglalawig ang mga parasira sa saindang hanapbuhay ta pareho nagtatao nin marhay na kita. Nakakasustener kan pangangaipo kan paraoma asin parasirang pamilya. Ang pagtalubo can tanom na ini nangangaipo nin mga esensyal na elemento asin materyales. Primero, sustenableng suporta kan lokal na gobierno kaiba ang aktibong pagpartisipar kan gabos na kaibahan sa sektor kan agrikultura; panduwa, paborableng merkado na may marhay na presyo para sa mga inaning lokal na produkto sa paagi nin mga programa asin polisiya na matulod sa direksiyon na ini; ika-tolo, pakusogon pa lalo ang kakayahan sa teknolohiyang agrikultural asin kaaraman na siyentipiko sap ag-oma asin pagsisira na madara nin mas mapababa sa gastos sa pagprodusir asin mapalangkaw sa kita. Mabuhay ang paraoma asin parasira!