Si Lola Mana’ Sa Karowahe

Circa 1962. Sa dakulang kusina, ang Bangui agasera sa tahaw kan halaba na lamesa. Tiripon an mga saradit na aki, iguang magturugang, iguang mag pirinsan, anas sinda nakikidagos sa harong na tabla asin nipa ni Lola Mana. Kung Bangui makatakot ang harong ni Lola Mana’ ta ang libod iyo an haralangkaw na sakati asin ragiwdiw, na puedeng iyo idto an pig tataguan nin maraot na Espiritu. Sa pamanggihan, masiram an maloto ta ini hale sa pagbabayo sa lubang ta magastos an magpamolino kan pig aning paroy kaya an maloto mahamot asin masiram ta an panira iyo an gulay na puso asin inasal na talusog. Sa tahaw nin pag pamanggi, yaon an irestoryahan, iguang nag ngingirisi, iguang natatakot. An halabang lamesa na saindang pinag kakakanan saro sa testigo nin istorya nin pagkamoot nin sarong Prinsepe sa kinaban nin mga tawong lipod sa sarong magayonon na babae na ordinaryong nabubuhay sa kinaban nin mga tawo. An mvagayonon na babae iyo si Lola Mana’ na namumuhay nin sarong para luto asin para gibo nin kandela na pig tetienda sa Cathedral asin sa mga fiestahan sa mga banwaan. An lamesa iyo an nagsasalo kan mga nag huhurugpa na mga gapo kan ladrillo na iyo an lanob kan simbahan na pig mukna pa kan mga kastila. Makusog an lagapak kan ladrillo sa lamesa hale sa harayong pagdaklag na minalusot sa atop na tiklad alagad mayong labot ang tiklad. Pasgkatapos kan siring na garapuan, si Lola Mana” nagpopoon nang mag para dalagan sa luwas kan harong. Si Lola, pig raralapag kan saiyang mga aki asin mga makuapo, alahggad dai nanggad inaabotan ta ini marikason magdalagan. Dinalagan ni Lola Mana’ an kahiwasan kan kaomahan asin kadklagan, alagad dai nanggad ini nadadakop ta maulyas pa sa sarong guna’ asin ang rikas niya sobra pa sa dalagan nin kabayo. An ralapagan kan familya, naka abot pa sa ibang banwaan asin minapundo sana kung si Lola, nagbalik na sa lumang harong asin nagngangalas kung ano ang nangyayari sa saiyang familya na nagkaka tarakot asin nag haha’dit. Sa tiripon, pig istorya ni Lola Mana’ an saiyang inagihan, dai daa siya nagdalagan arog kan istorya kan mga naglalapag saiya, asin dai man siya tataong magdalagan nin marikas. An solamenteng naaraman ni Lola iyo na pig pirit siyang pig sakay sa Karowahe nin sarong lalaki na sarong tawo sa diklom o tawong lipod na iyo ang prinsepe sa saindang lugar. Sa pagssakay niya sa karowahe kaibahan an prinsepe na iguang pagkamoot saiya. An marikason niyang pagdalagan sa mga oma, mga kadlagan sagkod na maka abot sa ibang banwaan dara palan kan paglunad niya sa karowahe. Haloy nang panahon na nagtalikod sa kinaban si Lola Mana’ alagad dai nanggad niya maipaliwanag kung ano ang ginibo asin pig taram saiya kan lalaking tawong lipod na iyo an kaibahan niya sa karowahe. Iyo idto an sarong tawo na nag tutubod sa tawong lipod ta siya mismo nakaibahan kan tawong lipod na naglunad sa karowahe.