Sipocot – An Banwaan Ko

Kan ako nagdadakula, setentang taon na an nakaagi, pirmi akong kaibahan kan magurang ko kun napa Naga sinda. An Naga halos sarong oras na byahe hali sa Sipocot kun masakay sa tren.

An paghiling ko sa kadto Naga garo man lang Manila ta may magagayon na edipisyo, may mga manlain-lain na restawran, may darakulang eskwelahan asin sinehan arog kan Bichara, asin mahiwas saka maliwanag an mga tinampo kun banggi.

Kulang an sarong aldaw pag napa Naga an mga magurang ko. Kun may oras, nahiling kaming sine tapos pag-luwas dagos merienda nin siopao, pansit, saka coke sa sarong Chinese restawran sa sentro.

Grabe an tentasyon na mag-pawalat ako sa Naga ta gulpi pa an gusto kong mahiling asin makiturog na lang sa harong kan sarong amigo kan pamilya (family friend). Pero pirming nag-iinsister an mga magurang ko na mag-balik kami sa Sipocot sakay sa huring byahe kan Bikol Express.

Pag-abot kan tren sa Sipocot, garo baga balik na naman an pagmati ko na “there’s nothing like home.”

Maski bakong mahiwas an mga tinampo sa Sipocot, kabisado ko an mga tinampo.

An mga amigo ko simple asin madaling pakiibahan ta bakong mga sopistikado.

An mga pinsan ko, maski pirming sibot sa saindang mga ginigibo, pirming may handang baduya saka coke pag-minaagi ako sa harong ninda.

An mga tambay sa estasyon kan tren, pati an mga pasaway, halos bistado ko gabos kaya dai ako takot mag-sabat sa tren kun may bistadong maaabot hali sa Manila.

Gulping nagin estudyante an ama asin ina ko sa Sipocot Central School kaya gulpi man akong bistado pag naglalakaw-lakaw ako sa sentro.

Kaya para sakuya, mayo ng madaog sa Sipocot pag-abot sa iribanan.

Kada hapon pag-tapos kan klase, an pinsan kong si Hermes, na matua sakuya nin duwang taon, aagihan ako asin makawat kami sa libud kan harong mi. Sa iya ko nanudan an mag-labra nin trumpo asin tirador, kun pano mag-gibo nin kawatan na kotse hali sa lata nin sardinas, asin kun pano makipag-espadahan. Siya an ka-sparing ko kan mag-bakal an ama ko nin boxing gloves sa Naga. Siya an idol ko dara kan saiyang athletic prowess, lalo na sa pag-kawat nin basketball kan kami mga teen-agers na.

Kun Mayo, bulan nin pag-tao nin espesyal na onra ki Ina o Mama Mary, excited kami kan mga amigo ka na mag-iba sa Santakrusan o aurora, dara an dasu, sa laog nin siyam na banggi. Dai mi naiintindihan an pig-kakaranta kan mga babae sa Latin, kun minsan Espanyol. Pero inaarug mi an pagkanta ninda ta sa isip mi ini an tama. Sa arog kaining paagi minatubod kami na tatawan kaming pabor kan Diyos pag-abot kan panahon.

Pag-abot kan pan-siyam na banggi, igwang mga kwitis, lobo, pa-merienda, asin pabayle sa dakulang natad na harani sa harong. Binabasa o sinisikwakan nin tubig an natad nganing bakong maalpug. An ilaw mga petromax na nakabitay sa mga poste na gibo sa kawayan. Igdi kami nakanuod magbayle kan mga amigo ko.

Simple lang an buhay kadto sa Sipocot, pero pano nin mga ekspiryensang dai malilingawan arog kan magsimba kun Domingo na nanudan ko sa ina ko sadit na aki pa lang ako.

An makipag-amigo nanudan ko sa mga kaklase ko asin sa mga nagin kakawat ko.

An tawan nin importansya an dignidad kan pag-trabaho (dignity of labor) sa Sipocot ko nanudan kan nag-tinda kami kan pinsan kong si Hermes nin balut saka penoy kun summer sa estasyon kan tren saka Alatco sa edad na diyes anyos.

An mag-tao nin galang sa mga may edad nanudan ko sa mga nagi kong maestro asin maestra sa elementarya pati sa magurang ko.

An magin sports-minded nanudan ko sa mga basketball na paliga kun summer kan mga nanunungdan kan Philippine National Railways (PNR).

Kan nag-bisita ako sa Sipocot kan 2016, makaagi ang singkwenta anyos, garo baga si banwaan na kinadakulaan ko napara na sa kinaban.

An dakulang salog na kun sain ako naglalabsaw kan ako aki pa, sadit-sadit na sana saka maati na.

An harong mi na kun sain ako nakanuod kan sakuyang Abakada saka mag-piyano ginaba na ta iba na an may sadiri.

Yaon pa an harong kan sakuyang pinsan pero si arokarya (araucaria), kun sain may nakapalibot na tukawan, pinutol na.

Napag-araman ko na si mga dati kong kakawat sa basketball arog na Inso, Totoy, Inting, Sitoy, Garet nagkagaradan na sa helang sa puso. Pero si Tom makusog pa asin sige pa an pangisi maski dai pa nakakainom.

Garo ako nabilaukan mayong kasiguraduhan kun mauugma ako ta buhay pa si Tom o mamumundo ta may mga bistado akong mga nagpa-araram na, pati an kadaklan kan mga nagi kong maestra asin maestro.

Semana Santa kan nagbisita ako sa Sipocot. May prosesyon ta Miyerkules Santo. Nag-iba ako sa prosesyon, sa likod kan karwahe ni Maria Dolorosa arog kan ginigibo ko kadto kan aki pa ako. Mga pinsan ko an sponsor o nagmementena ki Maria Dolorosa taun-taon.

Mientras na pig-oobserbahan ko si mga tawo sa gilid kan tinampo pag-agi kan si prosesyon, naagimadmadan ko na mayo na akong bisto. Iba na an Sipocot. Si iba nadadangog kong nagtatararam na nin Tagalog. Garo na ako estranghero sa banwaan na dinakulaan ko.

An nakakaranga (comforting) iyo an sakuyang realisasyon na buhay pa an tradisyon na i-prosesyon si Maria Dolorosa kun Semana Santa, na pinunan kan sakuyang tiyo asin tiya haloy ng panahon.

Napagisip-isipan ko na mawara man sa kinaban an mga kakawat ko o magdakul man mga tawo sa Sipocot na hale sa ibang lugar, dai ko malilingawan an banwaan na dinakulaan ko ta igdi ko enot nanudan an mga importanteng values sa buhay nin tao.

Sabi ngani kan aktres na si Helen Mirren, “Kun sain kita nagdakula nagigin dakulang parte kan satuyang buhay mantang kita nabubuhay pa.”